Artık elektronik ile ilgilenen, ilgilenmeyen bir çok kişinin bir şekilde kullandığı Li-ion, Li-PO, LifePO4 Piller Hakkında kısa, özet bilgiler paylaşmak istedim. Unutmayın bu pilleri kullanırken ve şarj ederken dikkatli olmalı yanlış kullanım ve şarjda çevreye zarar verebilirler.
Günümüzde bir çok elektronik cihazda kullanılması zamanla fiyatlarının daha uygun olması Li-ion, Li-po pillere olan talebi arttırdı özellikle elektronik ile ilgilenen bir çok kişi devrelerinde, projelerinde kullanıyor. Yüksek güç gerektiren uygulamalarda ise LiFePO piller sıkça kullanılıyor. Yazıda verilen bilgilerde kapasite, süre vb. gibi değerler kesin değildir malzeme kalitesi, şarj cihazı, ortam vb. bir çok etken bu değerleri değiştirebilir.
Li iyon Pil
Li-ion, Li-iyon, Lityum-iyon bu 3 isimde piyasamızda kullanılıyor hepsi aynıdır. Bu pillerin normal yani şarj edilmemiş hali 3.7 volttur. Pilin Voltajı 2.5V’un altında düştüğünde kapasite, performans vb. kayıpları olur. 4.2V’un üzerinde aşırı şarj olduğunda ise aynı sorunlar olur, patlayıcıdır. Çalışma voltaj aralığı 2.5V..4.2V Yaklaşık 1000 şarj-deşarjdan sonra % 20’ye kadar kapasite kaybına uğrar, bu durum 1 yıl… 1.5 yıl içinde depolama içinde geçerlidir.
Li iyon pillerin hafıza etkisi denilen şarj sorunu yoktur. Li iyon pilleri şarj etmek için tamamen boşaltmak gerekmez. Fakat üretildiği andan itibaren performansı düşmeye başlar yanlış, şarj ve kullanımlar bu süreci hızlandırır, birde ortam sıcaklığının etkileri eklenince çokta uzun ömürlü değiller fakat uygun şartlarda uzun süre kullanılabilirler.
Li-iyon Pilin tehlikeli olmasında en büyük etken 4.2v olan şarj voltajının aşılması ve delinme ezilme gibi büyük hasarlar almasıdır pile zarar veren diğer sorun ise aşırı deşarjdır sorunların çözümü için “pil koruması” yazısında bahsettiğim sistemler kullanılıyor.
Li-iyon pillerin raf ömürleri doluluk oranı ve ortam sıcaklığına göre değişiyor. Çok uzun süreler geçerse pil voltajı bozulma seviyesine kadar düşecektir.
| SICAKLIK | %40 Şarjlı | %100 Tam şarjlı |
| 0°C | Yılda %2 kaybeder | Yılda %6 kaybeder |
| 25°C | Yılda %4 kaybeder | Yılda %20 kaybeder |
| 40°C | Yılda %15 kaybeder | Yılda %35 kaybeder |
| 60°C | Yılda %25 kaybeder | 3 ayda %40 kaybeder |
Lityum iyon pillerin en çok kullanılan, bilinen kodu 18650’dir bu kod pil ölçülerinden gelir pilin ölçüleri; 18 mm genişliğinde ve 65 mm uzunluğundadır. Özellikle Laptop bataryalarında kullanılır.
Li-PO Pil
Li-PO, Li-polimer, Lityum-polimer pilleri Li-ion pil ile tamamen aynı sayılır Li-iyon pillerden farklı olarak, düşük, yüksek sıcaklıklarda daha stabil akım verebilirler.
Gücüne göre her hangi bir şekilde, kalınlıkta olabilirler yapısı esnektir bu sayede çok küçük cihazlarda kullanılabilirler fakat bu yapı pili tehlikeli hale getiriyor paketi kolay delinebilir aşırı baskı kısa devreye yol açıp yangın, patlama meydana getirebilir, bu esnek yapı daha savunmasızdır. Doğru şarj yapılmazsa veya malzeme kalitesine göre zamanla şişme yapabilir.
Li-polimer Şarj işlemi Lityum iyon piller ile aynıdır. Li-ion pili şarj ettiğiniz cihaz ile Li-po pili şarj edebilirsiniz. Hızlı şarj süresi Lityum iyon pillere göre çok daha kısadır. Son olarak soğukta çalışma performansı düşüktür.
Lipo pil paketlerinde 10C, 20C vb. kısaltmalar vardır bu çekilebilecek anlık maksimum akımın olasılığını gösterir. Örneğin; Pil paketinde 1500mA 10C yazıyor çekilebilecek maksimum akım 1500×10 = 15.000mA’yı yani 15A aşmaması gerektiği anlamına gelir. Tepe akımı genellikle birkaç saniyedir uzun sürede pile zarar verir Mesela DC motor ilk çalışmada çok yüksek akım çekerler fakat hızını aldığında çektikleri akım düşer.
Li-PO, Li-ion pillerin kullanımının artmasında fiyat, performans, boyut etkilerinin yanısıra şarj için bolca entegre ve bu entegrelerin modüllerinin üretilmesi etkili oldu elektronik bilgisi çok az olan kişiler kolayca şarj modüllerini kullanarak pillerini şarj ediyor. Li-ion, Li-PO pil şarj modül ve entegreleri konusunda “Li-ion Pil Şarj Entegreleri MCP73831 TP4056” ve “Li-Ion Li-Poly Bataryaların Hızlı Şarj Edilmesi” yazılarına bakabilirsiniz..
LiFePO 4 Pil
LiFePO 4 (lityum-demir-fosfat) Lityum iyon pillerin daha gelişmiş versiyonu denilebilir. Soğuktan çok daha az etkilenir yüksek sıcaklıklarda tam akım verir, yüksek akım ile çok hızlı şarj olabilir. Yüksek güç gerektiren projelerde kullanılıyorlar.
LiFePO pillerin normal yani şarj edilmemiş hali 3.3 volttur. Lityum iyon pillere göre depolamada daha yavaş bir kapasite kaybı vardır, raf ömrü uzundur. Sıcaklığa göre değişken 2000…8000 arası şarj-deşarjdan sonra % 20’ye kadar kapasite kaybına uğrar. LiFePO 4 Minimum deşarj gerilimi: 2,5V Çalışma gerilimi: 3.0…3.3V Maksimum şarj voltajı: 3.65V
Ek bilgi: Diğer pil kodları 10440, 13450, 14430…. 20700, 21700….32650 vs. çok uzun bir liste var ama bunların türü genelde Li-MN Lityum iyon manganez oksit (Lithium ion manganese oxide ) şekilleri aynı boyutları akımlarına göre değişiyor 350mAH….5000mAH arasında güçleri var Li-MN pillerin maliyeti daha düşük, daha az zararlı madde barındırıyorlar ve ısı konusunda daha iyi çalışma performansı gösteriyorlar.
Pil Voltajını Yükseltmek Pili Seri Bağlamak
Pil voltajını yükseltmek için DC DC voltaj yükseltici konvertör devresi kullanabiliriz örneğin “Power Bank” olarak bilinen taşınabilir şarj cihazlarının içinde bu devreden vardır. Tam dolu 4.2V olan Li-iyon pil voltajını 5 volta yükseltir aradaki voltaj farkı çok düşük olduğu için devrenin ısınma, elemanların güçleri vb. gibi sorunlar azdır fakat yükseltilen voltaj artınca daha güçlü özel devreler kullanmak gerekir ayrıca DC konvertör devresinin de kayıpları olacaktır.
Diğer yöntem ise pilleri seri bağlamaktır seri bağlantı ile yüksek voltajlar elde edilebilir. Pilin seri bağlanmasında voltaj artar güç değişmez örneğin 3.7V 2200ma 3 adet li-iyon pili seri bağladığınızda 11.1V olur tek pilin tam şarjda voltajı 4.2V olduğu için 3 X 4.2 = 12.6V pilimiz olur.
Seri bağlantıda şarj için dengeleme konusuna dikkat etmenizi öneririm bakınız: “Li-iyon Li-polimer Pillerin Dengeli Şarj Edilmesi Pil Balans Devresi“
Pil Gücünü Yükseltmek Pili Paralel Bağlamak
Pil gücünü yükseltmek için hiç bir devre işe yaramaz DC DC konvertör devreleri ile sadece voltajı yükseltebiliriz pilin gücünü yükseltemeyiz bazen elektronik bilgisi az olan veya olmayan kişiler yanılabiliyor..
Pilin gücünü arttırmak için birden fazla pili paralel bağlamak gerekli bu durumda güç artar voltaj aynı kalır
Seri veya paralel bağlantı da kullanılan pillerin akım ve voltajları aynı olmalı
Pilden çekilen akıma göre ne kadar süre dayanacağını hesaplamak için “Pil, Akü Ömrü Hesaplama (Akım, Saat)” sayfasına bakabilirsiniz.
Sahte Pili Nasıl Anlarız ?
Sahte pili ayırt etmenin en kolay yolu “Taklit Sahte Elektronik Komponentler” yazısında bahsettiğim gibi üreticinin dökümanlarını incelemek. Bir çok üretici web sitesinde ürünlerinin “datasheet” veri dökümanlarını paylaşıyor, bu dökümanlarda ürünün ölçü, ağırlık vb. bir çok detayı var.
Piyasada en çok kullanılan sony VTC serisi pillerin sahteleri var üretim hataları sayerinde ayırt edilebiliyorlar.
Sahte sony VTC6 üzerinden anlatım yapıyorum ama LG, PANASONIC, SAMSUNG vb. bir çok markanın Li-ion pillerde benzer hatalar var.
Öncelikle sony pillerde yazılar soluk renk (resimde pek belli olmuyor) ve hafif parlak sahte olanlar daha koyu ve ufak tefek font hataları var.
Koyu renk olayı OR-KOD üzerinde daha belirgin
Orijinal Sony VTC6 pillerde metal kasa ile pozitif kutup arasındaki yalıtım contası beyazdır.
Pilin kaplamasında kullanılan piyasada “Shrink” olarak bilinen malzemenin katlama bölümü orjinal pillerde
düzdür sahte pillerde genelde şekli bozuk oluyor.
Ek olarak bir kaç resim daha… orjinal VTC plin + artı kutubunda ki boğum çukur değil kabarık şekilde ayrıca orjinal pilin kaplaması eksi kutupda daha az ek olarak kaplama hataları vb..
Pillerin Üretim Tarihi Önemli
Yukarıda pillerin depolama şartlarına göre kayba uğradığından bahsetmiştim özellikle uygun ortamda depolanmayan piller son kullanıcının zararına oluyor. LG-SONY-SANYO-SAMSUNG-PANASONIC Li-ion pillerin üzerindeki kodları aşağıda ki siteden sorgulayıp üretim tarihlerini öğrenebilirsiniz.
https://batterybro.com/pages/18650-date-code-lookup-tool
Not: Sony pil gurubunu Murata firmasına devretmiş ne gariptir murata yeni üretimde başlangıçdan itibaren aynı seri numaralarını kullanmış bu sebeple murata üretimi VTC serisi pillerin seri no sorgulamasında yıllar 1992, 1994 çıkıyor şuan piyasada ki murata VTC piller büyük ihtimal 2…3 yıllık VTC serisine alternatif (belkide daha iyisi) LG piller gibi görünüyor.
Yayım tarihi: 2018/05/23 Etiketler: li-ion pil, li-ion polimer pil, lifepo 4 pil, sahte pil
Dengeli şarj olayını bilmiyordum pilleri ölçtüm birisi düşük voltajmış teşekkürler
Hastanelerde acil aydınlatma armatürleri için ne tür bir pil seçimi önerirsiniz? Lityum pillerin ömrü iki yıl kadar görünüyor. Ni-Cd ya da Ni-Mh pil seçmek daha mı akıllıca olur?
Lithium şuandaki en ileri teknoloji. Lithiumun bence tek dez avantajı kullanılmasa bile yaşlanması. Bütün piller için geçerli olan: kalitelisi(pahallı) de var uyduruğuda(ucuz). İş parada. Pilin teknolojisi kadar; cihazdaki sarj devresi de çok önemli. O da paraya bakıyor!
Zamanın da biz bir çok işte Alman yapımı armatürler ve Japon yapımı NiCd piller kullandık. Ampüller de floresan olasına rağmen hiç başımız ağrımadı.
lityum iyon pillerle ve gelecekteki yeni pillerle alakalı
Merhaba
Lifepo4 pilleri ne tür şarj aletiyle şarj etmek gerekir. Bilgilendirmeler için şimdiden teşekkürler..
Merhaba, 3.6v ile şarj ediliyor TP5000 şarj modülünü kullanabilirsiniz TP5000 modül üzerindeki kısa devre edilen bölüm sayesinde hem 4.2v li-ion hemde 3.6v lifepo4 pilleri şarj edebiliyor. Modül ile uğraşmak istemez, hazır kutulu bir şey arıyorsanız PX100 Şarj Cihazı kullanabilirsiniz
iyi çalışmalar
Merhaba.
Doğrusu konuya çok da hakim değilim. Kullandığım cihazın bataryasını hem güç hem de dayanıklılık anlamında lifepo4 e çevirmek istiyorum. Halihazırdaki pil kutusına lifepo4 pillerden dört tane seri bağlayıp şarj etmek istiyorum. Çok yetkim değilim konuda ama üstesinden gelmeye çalışıyorum. Daha basit ne tavsiye edersiniz. (basitten kastım anlayabileceğim tarzda) bir de baktığım kadarıyla tp5000 modül biraz maliyetli. Nasıl bir yol izlememi tavsiye edersiniz. İlginiz için teşekkür ederim tekrar.
Selamlar 12 volt sarjlı matkap için kaç adet seri bağlantı yapmalıyım sanırım 4.2 ye göre yapılacak 4.2 tam şarjlı olarak düşündüğümüzde 2 seri 3 paralel bağlarsam sıkıntı olurmu yoksa 3.7 göre mi yapmalıyım bu sefer 3 seri 3 paralel bağlamak doğrumudur
Selam, Evet 4.2 volta göre olacak. Üçlü seri yaparak paralel bağlayıp gücü arttırabilirsiniz.
Fakat pilleri eşitlemek için balans devresi kullanmanız gerekli bakınız: https://320volt.com/pil-balans/ Piyasada ucuz modüller var “BMS 3S fiyat” diye arama yapın bir çok satış sitesi çıkar.
Not: Bu modüllerin çoğu sadece pili korumak için, dengeli şarj edilmesini sağlar şarj için akım sınırlaması vb. yoktur. Eğer şarj aletiniz yoksa alacağınız modülün özelliklerini kontrol edin bazılarında şarj desteğide var.
Son olarak fazla masraf, uğraş olmasın derseniz 4.7Ah akü işinizi görür https://320volt.com/sarjli-matkab-onarimi/
Hocam bu bmsleri seri bağlayarak daha yüksek voltaj elde edebilirmiyiz.Örneğin 12v 4 adet bmsyi seri bağlayıp 48 volt batarya elde edebilirmiyiz
Kolay gelsin benim sorumuda cevaplayabilirseniz cok tesekkur ederim
Merhaba, bms değilde pilleri seri bağlayarak voltajı yükseltiyoruz bms pilleri korumak için kullanılan devre
sanırım seri bağlantı ile 12v elde ettiniz ve bms bağladınız aynı şekilde bms bağlanmış 2 adet daha seri ekleyeceksiniz ? bir sorun olacağını sanmam ama denemedim kesin bir şey söyleyemem
ama imkan var ise 48v bms alıp kullanırdım şuan 13s 48v 60a bms 10…15usd
Tesekkurler
Şarjı arabanın pilleri şarj tutmuyor şoklama ile düzelir mi? ne yapmak lazım
https://ibb.co/X7r4kPB
Merhaba,
Şoklama ile olmaz pil kutusunun açılıp pillerin kontrol edilmesi gerekli 24v almak için lion pilleri seri bağlamışlardır ya hepsi değişecek (sağlıklı olan bu sayılır) vaya piller tek tek yük ile (12v 5..10w lamba olur) ölçülüp arada arızalı olan piller tespit edilip değişecek.
Aynı bağlantıyı bende çok düşündüm ama henüz denemedim, en yakın zamanda 2 adet 3S BMS yi seri bağlayarak 6S bir pil grubu yapmayı düşünüyorum sonucu burada paylaşırım inşallah.
Merhabalar 500w 48v dc motor ile elektrikli scooter yada bisiklet yapmak istiyorum. Fakat pil konusunda çok büyük çıkmaza girdim. Laptoplardan çıkan pillerden 13s 6p pil paketi yapsam verim alamaz mıyım. Yada bu pillerden ne kadar paralel birleştirmem lazım. Laptoplardan çıkan pillerden çekilen amper düşükmüş sanırım. Bende şöyle düşündüm her pil 1 amper olsa 10 tane pili paralel bağlayıp 10amper elde edip 13s batarya paketi yapsam motor gücünde sorun olur mu. Bana bu piller hakkında ve projemde bilgi verirseniz çok sevinirim. Hala araştırma yapıyorum tavsiyeleriniz benim için önemli. Şimdiden teşekkür ederim.
Lityum piller çok tehlikelidir. Bütün pil sistemi çok düzgün tasarlanmalı. Kesinlikle amatör işi değil. Senin yapacağın işte; hurda pillerden verim alamazsın. SLA, NiCd gibi hem daha ucuz, hem de daha güzenli pil kimyalarına bak derim.
Merhaba,lifepo4 pil grubu yapıyorum12.8v 36ah
4s6p yani 4seri 6paralel sormak istediğim
-20 +60 derecede çalışma aralığı var ama şarj 0 derecenin altında olmamalı diyor ,dış mekanda kullanacam pano içi kışın sorun olacak gibi ,sizin fikriniz nedir bilgi amaçlı soruyorum teşekkürler
Merhaba,
evet lifepo4 pilleri 0 ve altında şarj etmek zararlıymış yeni nesil sistemlerde çözüm bulmuşlar ama hala testleri devam ediyor (sanırım) yapabilecekleriniz kullanacağınız panoyu komple taş yünü ile kaplayıp ısı yalıtımı sağlarsınız test içinde pano iç, dış ölçümlerini yapmanız gerekli. Diğer yöntem ise 0 derecede aktif olacak bir ısıtma sistemi örneğin sıfır derecede aktif olacak sıcaklık 5…10 derece olunca ısıtmayı kesecek veya imkan varsa kurşun asit akü kullanın
Mükemmel bir yazı çok faydası oldu teşekkürler.
Merhabalar,
Seri bağlantılarda koruma amaçlı Bms kullanmak şart biliyorum.
Ama teorik olarak bir soru sormak istiyorum.
BMS kullanmadan 4 s lifepo4 pil gurubu 3,65×4=14,60 volt olur.
Soru: BMS olmadan sürekli olarak motorsiklet 13,9 Volt şarj voltajı verilirse , hücre başına 3,45 volt düşer ve aşırı şarj olumsuzluğu yaşanmaması lazım , tabiiki hücrelerin tam eşit olması şartı ile.
Sadece 4s de %100 tam 14,60 volt ve hücre başı 3,65volt şarja voltaja ulaşılmamış %90 şarj ulaşılmış olunur yanılıyormuyum?
Merhaba,
Sonuçları hakkında detaylı test, ölçüm yapmadık ama piyasada satılan bir cihazın üretiminde balans devresi olmadığı için (2 pil seri bağlı) pilleri eşitleyerek kullanmak zorundaydık nadiren geri dönüş oluyordu
Eşitleme yönteminiden https://320volt.com/pil-balans/ yazısında bahsettim.
İyi çalışmalar.
Merhaba değerli bilgili paylaşımcı kardeşlerim,
Benim sorum 10440 ve 14500 ölçülerinde LiFePO4 pil’e ihtiyacım var. Satılan yerde (LiFePO4 uyumlu cihaz ile şarj ediniz) yazıyor. Sorum, fotosunu yüklediğim cihazım ile bu pilleri şarj edebilir miyim?
Teşekkürler.
https://ibb.co/K6dbY69
https://ibb.co/VQd1NHd
https://ibb.co/kyp7Frw
Merhaba,
Resmini yüklediğiniz cihaz ile lifepo4 pilleri şarj edemezsiniz voltjı yüksek pillere zarar verir tehlikelidir.
Teşekkür ederim cevap verdiğiniz için.
Diğer bir sorum bu LiFePO4 piller korumasız üretiliyormuş. Herhangi bi kısa devre durumunda patlama yada yanma riski diğerlerine göre nasıl? Yani hiç patlamaz yada yanmaz diyebilirmiyiz yada yüzdelik bir oranla, mesela li-ion lar ihtimalde %90 olsa bunlar yüzde kaç olurdu? Ben yurt dışında yaşıyorum, küçük bir bahçe için başka bir projem var ve bu pilleri kullanmak istiyorum. Aydınlatma, tv, şarj vs. gibi küçük işlerde kullanacağım. Yani bu piller için hem çevreci hemde güvenli diyorlar. Uzman olarak sizinde görüşlerinizi almak istiyorum.
Sağlıkla kalın.
Zor koşullar için tasarlanmışlar (elektrikli araçlar vb.) buda lityum ion pillere göre daha dayanıklı olmalarını gerektirir.
Yabancı kaynaklarda lifepo4 için;
Denilmiş. Google üzerinde “lifepo4 vs lithium ion” araması yapın bir çok makale var ayrıca kullandığınız pilin üzerinde ısı vb. bilgiler yazabilir veya üretici web sitesinde bilgi vardır.
Yinede ben olsam gerekli önlemleri alırdım yüksek sıcaklıklara dayanabiliryor ama dışarıda güneşin altında kullanacaksam kutusuna ısı yalıtım yapardım bu sayede hem güvenlik hende ömrü daha uzun olur ayrıca kısa devre durumuna karşı sigorta ile kullanırdım.
Tamam teşekkür ederim tekrar verdiğiniz bilgiler için. Herzaman böyle bilgileri paylaşıp gelişmemiz dileğiyle,
Cümleten Sağlıklı kalın.
Projenizde başarılar dilerim. İmkân dahilinde durum ve psikolojimize göre 🙂 yardımcı olamaya çalışıyoruz.
Youtube kanalımıza destek olursanız seviniriz. 👍
İyi dilekleriniz için teşekkürler. İyi çalışmalar.
Hocam Merhaba, benim şöyle bir sorum var pilleri sizin yaptığınız gibi seri olarak bağladım yaklaşık 12.6V gerilim elde ettim ve bms devresi kullandım ben bu devreyi direkt 12V şarj cihazı ile şarj edebilir miyim?
ya da nasıl bir öneriniz var, 14,4V luk bir cihaz mı lazım?
14V veya 15V DC adaptör ve akım sınırlama devresine ihtiyacınız var. Şuradaki konuya bakabilirsiniz https://320volt.com/matkap-supurge-basit-sarj-devresi/ çıkışı en az 14Volta ayarlayıp akımı sınırlandırın. Onu da yapamazsanız Seri güç direnci veya ampul de kullanılabiliyor. Adaptör olarak çıkışı ayarlanabilir LED adaptörü alabilirsiniz. Tam çıkış klemenslerinin orada V ayar trimpotu var.
@ismet Ünallı 12.6v tam şarj voltajıdır yani pilleriniz dolu 3 seri pil için kullanacağınız şarj cihazı lion uyumlu olup 12.6v çıkış vermeli fazlası tehlikeli
şarj cihazınız lion uyumlu değilse hazır alın veya LM317 li devreyi deneyebilirsiniz https://320volt.com/lm317-lityum-ion-lityum-polimer-sarj-devresi/
Adaptörün çıkışını soruyor sandım 🙂 Pil çıkış noktası tam 12,6’ya sabitlenmek zorunda.