Gelişmiş Akü Kükürt Giderici Desülfatör Devresi

“Akü Onarımı Desülfator Devresi” projesine alternatif daha güçlü ve gelişmiş otomatik Akü kükürt giderici devresi. Devre akü plakaları üzerinde ki sülfatı çözmek için kullanılıyor. Desülfatör özelliği nedir derseniz diğer devrelere göre daha güçlü olması yüksek, düşük voltaj ve aşırı ısınma koruması olması çalışan bir sistem üzerinde kullanılabilmesi.

DİKKAT: Desülfasyon işlemi sırasında şarj cihazının voltajı 13.6V 13.8V arasında olmalı daha yüksek voltaj akü hücrelerinin arızalanmasına yol açabilir. Ayrıca desülfasyon sırasında oda sıcaklığının çok düşük olmaması (15°C’nin altında) gereklidir.

12V Desülfatör cihazı temel de darbeli voltaj yükseltici dönüştürücü olarak çalışıyor. Güç kısmı, kararsız bir flip-flop olarak çalışan, NE555 zamanlayıcı entegresi tarafından kontrol edilir. IRF640 Mosfet transistörün kapısına (gate) gelen darbenin uzunluğu, R2 direnci ve C6 kondansatörü ile belirlenir.

IRF640 Mosfet Transistörün anahtarlama süresi darbenin gücü kullanılan bileşenlerle yaklaşık 15 us’tur L2 bobinini yaklaşık 30A’lik bir akımla yükler. Darbenin bitiminden sonra bu akım D2 MBR20100 diyotu üzerinden aküye boşaltılır. Deşarj süresi 22K R4 direnci ve 10NF C6 kondansatörü ile ayarlanır yaklaşık 150 us’dir, bu da yaklaşık 6 kHz’lik bir anahtarlama hızına karşılık gelir.

Voltaj 13,3V’un altına düşmeye başladığında güç (ve aynı zamanda güç tüketimi) sürekli olarak azalır ve 13,0V’ta desülfatör cihazı tamamen kapatılır. Devre 12,6V’da 1,2mA tüketir. Güneş enerjisi sistemine bağlı akülerde veya arabalarda yani sürekli şarj olmayan sistemlerde akünün bitmesi engellemek için iyi düşünülmüş bir özellik ayrıca 13V üzerinde sülfat çözme işlemi daha etkili oluyormuş.

Diğer yazıda bahsettiğim gibi durumu çok kötü olan aküler de; saf su, akü suyu, akü asiti vb. farklı isimler ile bilinen sıvı takviyesi yapılıp çalışma yapılmalı. Devre tam güçte, voltaj 13,3V’un üzerinde yaklaşık 8W güç tüketiyor.

Desülfatör cihazın da aşırı gerilim koruması da var. T6 BC337 transistörü, 15V Zener D6, 330-Ohm R12 ve 22K R15 akü voltajı 15,5V’u aştığında devrenin kapatılmasını sağlar. Bu korumanın temel nedeni, NE555 entegresi korumaktır.

Ayrıca aşırı ısınma için koruma da vardır. 25°C’de 10 kOhm dirence sahip NTC termistörü, T3 ve D2 ile ortak soğutucuya bağlanmıştır. Sıcaklık yaklaşık 50°C’yi aştığında termistör direnci yaklaşık 3,3 kOhm’a düşecektir. Bu, T1 BC337 transistörünün açılmasına ve NE555 tarafından üretilen darbenin genişliğinin azalmasına neden olur. Koruma, sıcaklığı 55°C’ye kadar tutulacak şekilde gücü ayarlar.

Akü Kükürt Temizleme Desülfatör 12V Devre Şeması

Akü bakımı kükürt giderici devresinin PCB baskı devre çizimi Sprint layout 6 ile yapıldı. PCB Tek katlıdır boyutları 77.7×98.7mm aşağıda ki resimde görünen 2 bölüme tel lehimleyerek güçlendirme yapmanız iyi olur veya kalın bir lehim dolgusu olabilir.

Akü kükürt temizleme devresinin yapımında L1 ve L2 bobinlerimizi kendimiz sarmak zorundayız istenilen değerler de yüksek güçlü hazır bobin bulmak çok zor. Ben trafo, bobin sarmayı sevmiyorum 🙂 fakat bazen kaçınılmaz oluyor. Ben sardıysam herkes sarar 🙂 aslında biraz uğraşsam alışırım hatta işi kolaylaştıracak aparatlarda yapılabilir.

Kullanılan halka nüveler dış çapı 27 mm olan T106-26 demir tozlu nüvedir. Bu nüveleri yeni veya eski bilgisayar AT-ATX güç kaynaklarından temin edebilirsiniz (çıkış filtre bobini). Ayrıca nüvelerden süktüğünüz telleri tekrar sarabilirsiniz. L1 bobini için 12V sargısının telini (2 adet) L2 bobini için 5V sargısının telini kullanabilirsiniz.

Not: Bulabilirseniz yakın değerlerde ve uygun güçte bobinlerin sarımlarını eksilterek gerekli değerleri elde edebilirsiniz. Örneğin 20uH bobin için 30uH 4.5uH için 10uH bobinlerin sarımlarını söküp, ölçüm yapıp kullanabilirsiniz. Ölçüm için Bobin ölçer gerekli.

L1 bobini 19 sarımdan, L2 bobininde ise 8 sarımdan oluşur. Sargı için telin çapı min. 2x1mm . Tek bir 2mm tel ile sarım yapabilirsiniz ama daha sert olduğu için sarımı biraz zorlar.

Devrenin bağlantısı: 12V akü bağlayın devre üzerinde ki LED biraz zayıf ışık verir. Daha sonra bir şarj cihazı veya güç kaynağı kullanarak aküdeki voltajı 13,3V’un üzerine çıkartın. LED güçlü ışık verecek ve devre 6 kHz frekansında duyulabilir yüksek tonla sesli şekilde çalışmaya başlayacak. D2 MBR20100 ve T3 IRF640 üzerinde soğutucu olmadan birkaç saniyeden fazla çalıştırmayın çünkü bu elemanların aşırı ısınma riski vardır! Soğutucu bağlantısın da yalıtım yapmayı unutmayın. NTC Termistör ile soğutucu arasında iyi bir temasın sağlanması gereklidir. NTC Termistör ile soğutucu arasında az miktarda termal macun sürülecek. Soğutucunun maksimum termal direnci 5°C/W olmalıdır, optimum ise 3°C/W civarındadır.

Kısacası devre sesli çalışacak bobinler ve mosfet, diyot ısınacak… Devre de akım darbesi o kadar hızlıdır ki osiloskopla bile ölçülmesi zordur. Voltaj 60…100V arasında bu değerler akünün gücüne, performansına şarj voltajına göre değişiyor. Osiloskop ile voltaj darbelerini görebilirsiniz.

Son olarak devre bir çok kişi tarafından yapılmış ve onaylanmış. Hatta bazı kullanıcılar aktif güneş enerjisi panellerine bağlı akülerde kullanıyormuş. Devre aktif olarak bir sisteme uygun olarak tasarlansa da (örneğin araba) ben akünün sistemden ayrılıp desülfasyon işleminin yapılmasını daha sağlıklı buluyorum her türlü koruma önlemi alınmış ama ne bileyim biraz garanticiyim 🙂

Devrenin 60AH akü ile testi: https://320volt.com/12v-60ah-araba-akusu-tamiri-desulfator-testi/

Kaynak: wiki.mypower.cz/desulfator