Temel elektrik elektronik dersleri basit devreler

Baştan sona elektrik, elektronik hakkında temel bilgiye basit uygulama örneklerine ulaşabileceğiniz süper bir kaynak hangi üniversitenin ders notları bilmiyorum dökümanlarda yazmıyor ama harika bir arşiv yeni başlayanlar için çok iyi ayrıca açıklamalı çoğu basit devreler elektronik ile ilgilenen bir çok kişinin işene yarayabilir feyz vereilir. Hazırlayan, emeği geçen kişilere teşekkürler.

Anlatımlar resimli olarak hazırlanmış elektrik devreleri kablolama araç gereçler güvenlik önlemleri ölçüm teknikleri malzemelerin kullanımları ve fazlası

Uygulama devrelerinden bir kaç örnek

Uygulama devreleri-1

1. İki Transistörlü Dokunmayla çalışan Lâmba Devresi: A-B ile gösterilen metal plakalara parmak ile dokunulduşunda deri üzerinden geçen akım T1 ve T2 transistörlerini iletime sokar ve lâmba yanar

2. NTC’li soğukta çalışan Lâmba Devresi: Ortam soğukken NTC’nin direnci yüksektir. Bu nedenle NTC üzerinden akım geçmez ve R1 üzerinde gerilim oluşmaz. R1 üzerinde gerilim oluşmadığı için T1 transistörü kesimde kalır. T1 kesimdeyken A noktasının gerilimi maksimum değerde olur ve T2 iletime geçer, lâmba yanar. Ortam sıcaklışı arttışında NTC üzerinden geçen akım artacaşı için R1 üzerinde düşen gerilim büyür ve T1’i iletime sokar. T1 iletken olunca A noktasının gerilimi düşer ve T2 kesime gider

3. Triyakın Optokuplör (Optik Başlaç) ile Tetiklenmesi: S anahtarına basıldığında optokuplörün ledi ışık yayar ve fototriyak iletime geçer. Fototriyakın akımı C’yi doldurmaya başlar. C’nin gerilimi 20-50 volt arası bir değere ulaştışında BT136 triyakı iletime geçerek alıcıyı çalıştırır. Bu devre optokuplör sayesinde güvenli çalışır. Yani güç devresinde ortaya çıkan bir arıza kumanda devresine zarar vermez

4. Tristör ve Triyak Test Devresi: Verilen devre ile tristör ve triyakların sağlam olup olmadığı anlaşılabilir. A-G-K uçlarına tristör başladıktan sonra iki yollu anahtar tristör konumuna alınır ve test butonuna basılır. Bu işlem sonucunda butona basılınca lâmba sürekli olarak yanıyorsa tristörün sağlam olduğu anlaşılır. A ucuna triyakın A2 ucu, K ucuna triyakın A1 ucu, G ucuna triyakın G ucu başlandıktan sonra, iki yollu anahtar triyak konumuna alınıp test butonuna basılıyken lâmba yanıyorsa triyak sağlamdır

5. LDR’li Karanlıkta çalışan Devre: LDR üzerine ışık düştüşünde bu elemanın üzerinden geçen akım artar. R1 üzerinde oluşan gerilim T1 transistörünü sürer. A noktasının gerilimi düşer. T2 iletime geçemez. Lâmba yanmaz. Ortam karardışında LDR üzerinden akım geçmez. R1 üzerinde polarma gerilimi oluşmaz. T1 kesimde kalır. A noktasının gerilimi yükselir. T2 iletime geçer. Röle çeker. Lâmba yanar

6. LDR’li Karanlıkta çalışan Devre: LDR üzerine ışık düştüşünde bu elemanın direnci ve üzerinde düşen gerilim azalır. LDR üzerinde oluşan gerilimin azalması T1 transistörünü kesime sokar. T1 kesimdeyken PNP tipinde olan T2 transistörü kesimde kalır. Ortam karardışında LDR üzerinde oluşan gerilim yükselir ve T1 iletime geçer. T1’in iletime geçmesi T2 transistörünün beyzine eksi polarmanın gitmesini sağlar. B ucuna eksi polarma gelen T2 iletime geçer ve lâmba yanar

7. LDR’li Aydİnlıkta çalışan Devre: LDR üzerine ışık düştüşünde bu elemanın üzerinden geçen akım artar. Pot üzerinde oluşan gerilim T1 transistörünü iletime sokar. R3 direnci üzerine oluşan gerilim tristörü iletime sokar ve lâmba yanar. Ortam karardışında T1 transistörü ve tristör kesime gider

8. Konvertisör (İnverör): Verilen devre flüorean lâmbalı portatif aydınlatma cihazlarında (ışıldak) kullanılmaktadır. Devrede kullanılan 555 entegresinin 3 numaralı ucunda kare dalga oluşur. Kare dalganın frekansını pot ile ayarlamak mümkündür. 555’in çıkışına başlı soğutuculu transistör sürekli olarak iletim ve kesim olarak trafonun primerinden değişken akımların geçmesine neden olur. Trafonun primer sarımından geçen değişken akımlar sekonder sarımında yüksek değerli AC’nin oluşmasına yol açar. Sekonderde oluşan yüksek değerli AC flüoresan lâmbayı yakar

9. Dil (Reed) Röleyle Çalışan Lâmba Devresi: Verilen devrede reed röleye mıknatıs yaklaştırıldığında cam gövde içindeki mini kontaklar kapanır ve tristör iletime geçerek lâmbayı çalıştırır. Devre DC beslemeli olduğundan mıknatıs dil röleden uzaklaştyrılsa bile lâmba sönmez

10. Tek Transistörlü Merdiven Işık Otomatiği Devresi: Verilen devrede butona basıldığında yarım dalga doşrultmaç devresinin çıkışındaki DC 2 voltluk gerilim nötr (0) hatty üzerinden geçerek C2 kondansatörünü doldurur. Dolan C2 transistörü sürer. Röle çeker ve lâmba yanar. C2 boşalınca transistör kesime gider. Lâmba söner. C2’ye paralel başlı olan pot ile C2’nin boşalma zamanı ayarlanabilir

11. Triyaklı Gecikmeyle çalışan (Turn On Tipi) Zamanlayıcı Devresi: Verilen devrede A anahtarı kapatylınca C kondansatörü dolmaya başlar. C’nin gerilimi belli bir seviyeye ulaştışında transistör iletime geçer. Transistörün C-E ayakları arasından geçen akımı triyakı sürer ve lâmba yanar. B butonuna basılınca C boşalır. Transistör kesime gider. Lâmba söner. Bir süre sonra yeniden dolan C transistör ve triyakı iletime sokar

12. Termokupllu sıcaklık Ölçme Devresi: Verilen devre ile 0-100 °C luk sıcaklıklar ölçülebilir. Op-ampın çıkışına başlanan analog mikroampermetrenin doşru göstermesini sağlamak için P1 ve P2 potansiyometreleriyle kalibrasıon (ayar) işlemi yapılmalıdır. Termokupl 0 °C luk suyun içine konulduktan sonra P1 ile mikroampermetrenin 0 mA değerini göstermesi sağlanır. Termokupl 100 °C luk suyun içine konulduktan sonra P2 ile mikroampermetrenin 100 mA değerini göstermesi sağlanır

13. Optokuplör ile Tetiklenen Transistörlü Devre: Verilen devrede 4N25 optokuplörünün ledine DC 1,5-2 volt uygulanınca fototransistör iletime geçer ve T1 kesime gider. T1 kesime gidince T2 iletime geçer, röle çalışır

14. Merdiven ışık otomatişi devresi: Butona basıldığında trafo çalışmaya başlar. Sekonderde oluşan AC diyod tarafİndan DC’ye çevrilir. ilk anda C2 boş olacaşından T1 kesimde olur. T1 kesimde olduğu için T2 iletime geçer. T2 iletken olunca röle çeker. Röle iki kontaşını da kapatyr. Birinci kontak lâmbayı besler. İkinci kontak trafonun primerine gelen akımın sürekli olmasını sağlar. Bir süre sonra C2 dolar. T1 iletken, T2 kesim olur. Röle kontaklarını açar ve lâmba söner

15. Kararsız (Astable) Multivibratörlü Periyodik çalışan Röle Devresi: sırayla iletim ve kesim olan transistörler sayesinde röle periyodik (aralıklı) olarak çalışır.

16. 555 Entegreli Ses Üreteci Devresi: Devrenin ürettişi esin tonu R1, R2 ya da C’nin değeri değiştirilerek ayarlanabilir.

17. 555 Entegreli Işıkta Ses Üreten Devre: 5-18 volt arası DC gerilimle beslenebilen devre ortam aydİnlandışında ses üretmeye başlar. Devrenin ışışa karşı hassasiyeti pot ile ayarlanabilir. Pot ile LDR’nin yeri değiştirilecek olursa karanlıkta ses üreten devre yapılmış olur.

18. Üç Transistörlü Turn-Off Zaman Rölesi Devresi: Butona basıldığında C hemen şarj olur. C’nin üzerinde biriken elektrik akımı T1 transistörünü sürer. T1 iletime geçtişinde T2 transistörünün beyzi T1 üzerinden (-) alarak bu elemanın iletime geçmesini sağlar. T2’nin iletken olması T3 transistörünün beyzine tetikleme akımının gitmesine neden olarak bu elemanın da iletken olmasını sağlar. T3 iletime geçtişinde röle kontaklarını kapatarak alıcıyı çalıştırır. Bir süre sonra üzerindeki elektrik yükü biten kondansatör T1, T2 ve T3 transistörlerinin kesime gitmesine neden olur. Devrede kondanasatöre paralel olarak 500 kiloohmluk bir pot başlayarak alıcının çalışma zamanını değiştirmek mümkündür.

19. Polis Sireni Devresi: 9-15 volt arası DC gerilimle beslenebilen devre polis sireni şeklinde bir ses yayar.

20. UM3481 Entegreli Sekiz Farklı Melodi Üreteci Devresi: 1,5 – 3 volt DC gerilimle beslenen devre butona her basişta farklı bir melodi çalar.

21. 741 Op-amplı Bas ve Tiz kontrol (Aktif Filtre) Devresi: Devre basit bir ekolayzerdir. Potların değeri değiştirilerek çıkıştan alınan ses sinyalinin bas ya da tiz olmasını sağlamak mümkündür.

22. 555 Entegreli Zaman Rölesi Devresi: Butona basıldığında röle çalışır. Bir süre sonra röle eski konumuna döner.

23. Optokuplörlü Flâşör Devresi: 555 entegresi ayarlanan frekansta çıkış sinyali üretir. Bu entegrenin verdişi akımı MOC3010 optokuplörünün ledini çalıştırır. Işık yayan led fotodiyaşı sürer. Yletime geçen fotodiyak triyaşı sürer ve lâmba yanar. Devrede kullanılan optokuplör sayesinde DC ile beslenen kare dalga üreteç devresiyle 220 voltluk triyaklı devre birbirinden yalıtylmiş durumdadır.

24. LM324 Entegreli Gerilim Kontrollü Osilâtör (VCO) Devresi: 5-25 volt arası DC gerilimle beslenebilen devre üçgen ve kare şeklinde çıkış sinyalleri üretir. Devrede içinde 4 adet op-amp bulunduran LM324 entegresi kullanılmiştyr.

25. Neon Lâmba Tetiklemeli Triyaklı Lâmba Karartma (Dimmer) Devresi: AC 220 volt uygulandışında R ve P üzerinden şarj olmaya başlayan C’nin gerilimi 20-90 volt arası bir değere ulaştışında neon lâmba iletime geçerek triyaşı sürer. G ucu tetiklenen triyak lâmbayı çalıştırır. P’nin değeri artyrılırsa C geç dolacaşından neon lâmba da geç iletime geçer ve lâmba az ışık yayar. P’nin değeri azaltylırsa C hemen dolacaşından neon lâmba da erken iletime geçer ve lâmba çok ışık yayar.

Uygulama Devreleri-2

Direnç ve Diyodlar ile AND (VE) Lojik Kapı Devresi
Direnç ve Diyodlarbile OR (VEYA) Lojik Kapı Devresi
Anodu şase ve Katodu şase Display’lerin Basit Deneylerle İncelenmesi
İki Girişli OR Kapılarıyla Üç Girişli OR Kapısının Elde Edilmesi
Lojik Kapıların çıkışına Başlanan Triyakın Optokuplör ile Sürülmesi
Üç Adet Astable Multivibratör Rastgele Yanıp Sönen Ledler
Monostable (Tek Kararlı) Multivibratör
Bistable (İki Kararlı) Multivibratör
555 Entegreli Astable (Kararsız) Multivibratör
NAND Kapılı Astable Multivibratör
NOT Kapılı Astable Multivibratör
NAND Kapılı Üç Kanal Yürüyen Işık Devresi
Işık ve sıcaklık Kontrollü Yangİn Alarmı
Reed Röle ile Lojik Kapının Tetiklenmesi
Tek Butonlu Açma Kapama Devresi
NAND Kapılı Açma Kapama Devresi
UM66 Entegreli Melodi Üreteci
4060 Entegreli Siren
4017 Entegreli 10 KanalYürüyen Işık
İki Renkli Ledlerle Yapılmış Yürüyen Işık
Faz Kesilme Rölesinin Lojik Kapılarla Yapılması
Trafik Işıkları Devresi
JK Flip Floplarla Üç Kanal Yürüyen Işık Devresi
7490 Entegreli 0-99 Yukarı Sayıcı Devresi
Işışa Duyarlı Sayıcı Devresi
Dijital Saat Devresi
4093 Schmitt Trigger Entegreli Korna Devresi
7404 Entegreli Aç – Kapa Devresi
7414 (ya da 4584) Kare Dalga Üreteç Devresi
4093 Entegreli Deprem (Titreşim) Bildirme Devresi
7404 (NOT) Lojik Kapı Entegreli Ses Üreteci Devresi
İç içe Geçerek Yanan Yürüyen Ledler
RTL EX-OR Kapı Devresi
Eklenerek Yanan Yürüyen Ledler
Tam Toplayıcı Devresi
Mod 3 Senkron Yukarı Sayıcı
Mod 5 Senkron Yukarı Sayıcı Devresi
Mod 10 Asenkron Yukarı Sayıcı Devresi
Kurulabilir Sayıcı Devresi
Trafik sinyalizasıon Devresi
4017 Entegreli Ayrılarak Yürüyen Işık Devresi
Dijital voltmetre

Kaynak-1

İş Güvenliği

İletken Bağlantıları
Çağırma ve Bildirim Tesisatları
Aydınlatma Tesisatları
Temel Tesviyecilik ve Mekanik İşlemler
Lehimleme, Baskı Devre Yapımı
Güç Kaynağı Yapımı
Transistör Uygulamaları

Kaynak-2

İş Güvenliği Ölçme ve Ölçü Aletleri

Temel Doğru Akım Ölçmeleri
Temel Elektrik Kanunları
Elektrikte iş ve Güç
Dirençler, Kondansatörler ve Bobinler (R, C, L Ölçme)
Osilaskop Kullanımı Yapısı
Elektronik Devre Elemanlarının Karakteristikleri
DC Güç Kaİnakları
Lâboratuvar Deneyleri

Kaynak-3

Eektroniğe Giriş

Elektrik devresi elemanları ve çeşitleri
Elektrık akımı ve gerilim
Direnç ve ohm kanunu
Kirşof kanunları ve elektrik devreleri
İş, enerji ve güç
Elektrik akiminin isi etkısı
elektrık akımının kimyasal etkisi
Elektrot, elektrolit, elektroliz tanımları
Kondansatörler
Manyetizma ve elektromanyetizma

Kaynak-4

Elektrik Akımı ve Devresi

Elektrikte iş ve Güç
Elektrik Tesisleri
Üç Fazlı Asenkron Motorlar
Kumanda Devreleri

Pasif Devre Elemanları “Dirençler, Kondansatörler, Bobinler”

Yarı iletkenler, Diyodlar, Transistörler
DC Güç Kaynakları
Transistörlü Yükselteçler
Mikrofonlar ve Hoparlörler
Uygulama Devreleri
Kataloglar 1-2-3-4

Sayı Sistemleri Dijital Elektronik

Boolean Matematiği (Cebiri)
Lojik (Mantyk) Kapıları
Lojik Devrelerin Tasarımı
Lojik Kapı Entegrelerinin
sınıflandırılması ve Teknik Özellikleri
Lojik Denklemlerin Sadeleştirilmesi
Bileşimsel (Kombinasıonel) Devreler
sırasal (Sequential) Devreler
Sayıcılar (Counters)
Kaydırmalı Kaydediciler (Shift Register)
Dijital/Analog (DAC) ve Analog/Dijital (ADC) Çeviriciler
Lojik Kapılarla Kumanda Devrelerinin Kurulması
Programlanabilir Lojik Kontrol (PLC)
Dijital Bellek (Hafyza, Memorı) Devreleri

Çeşitli Konular
LCD (Sıvı Kristalli Display)
Dijital Devrelerde Arıza Arama

Endüstriyel Elektronik Elemanları
işlemsel Yükselteçler (Op-amplar)
Fotoelektronik Eleman Uygulamaları
Işışa Duyarlı Elemanlar ve Devreler)
Isı Kontrol Devreleri
Termokupllu Isı Kontrol Düzenekleri
Termokupllar (Thermocouple, Isıl Çift)

Uzaktan Kumanda Yöntemleri
Işık Yayan Diyodlarla Uzaktan Kumanda
1. 555 Entegreli Enfraruj Verici Devresi
Enfraruj Alıcı Devresi
Enfraruj Işınlara Duyarlı Verici ve Alıcı Devresi
Optokuplörlerle Uzaktan Kumanda
1. Optokuplörle Uzaktan Kumanda
Optointerraptyr ve Triyaklı Uzaktan Kumanda Devresi
Ultrases Dalgalarıyla Uzaktan Kumanda
Astable Multivibratörlü Basit Ultrases Vericisi
Ultrasonik Alıcı Devresi
Radyofrekans Dalgalarıyla Uzaktan Kumanda
Dişer Uzaktan Kumanda Sistemleri
1. Hareket Dedektörleri
Sesle Uzaktan Kumanda
Ses ile Bir Süre Çalışıp Duran Motor Devresi

Zamanlayıcılar
Güç Çeviriciler
Transdüserler ve Sensörler
Elektrikli Motorlar

Elektronik Yöntemlerle Büyüklüklerin Ölçülmesi
sıcaklık Ölçme, Işık Ölçme
LDR’li Ortam Aydİnlışını Ölçen Devre
Mesafe (Aralık) Ölçme
İndüktif Yöntemle Aralık (Mesafe) Ölçme
İndüktif Yaklaşım Dedektörüyle Op-ampın Sürülmesi
Manıetik Alan Ölçme

FET ve MOSFET’ler
FETşler (JFET, Field Effect Transistör, Alan Etkili Transistör)

Teknik Resime Giriş
Temel Geometrik Çizimler
Yz Düşüm, Görünüş çıkarma
Ölçek ve Ölçülendirme
Kesit Görünüşleri
Çaşırma ve Bildirim Tesisatları
Aydİnlatma Tesisatları
Elektronik Devre Sembolleri ve Devreleri
Doşrultmaç Devreleri
Yükselteçler
Teknik çizim uygulamaları