Elektrik Kumanda Örnekleri

MAĞAZA KAPISI PROBLEMİ

Bir mağaza kapısının otomatik olarak açılıp kapanması istenmektedir. Temel şartlar şunlardır;

– Kapıya herhangi bir cisim yaklaştığında kapı açılacak,
– Cisim içeri girdikten sonra kapanacak,
– Kapı kapanmak üzereyken yeni bir cisim gelirse yeniden açılacak

Görüldüğü gibi, bir dönüş yönü değiştirme ve hareket algılama sistemi mevcuttur. Devrenin kurulmasında yakşalım sensörü (YS), sınır anahtarı (SA) ve şalterlerden (Ana Şalter) faydalanılacaktır. Üçüncü bölümde temel prensipleri anlatılan bu sistemin güç ve kumanda devresi şu şekilde çizilmelidir.

Devrede yaklaşım sensörüne bir cisim geldiğinde, sensör cismi algılayarak kontağını kapatır. Enerji üstteki yoldan geçerek ileri hareketi sağlayacak olan I kontaktörüne ulaşır ve kapı açılmaya başlar. Bu sırada alttaki yolun enerjisi de ileri hareketi sağlayan kontaktörün (I), normalde kapalı kontağı sayesinde kesilmiştir.

Aynı şekilde kapının kapanması esnasında da eğer cisim sensörden uzaklaştıysa kontaklar konum değiştirir ve bu sefer alttaki yol üzerinden enerji geçerek kapının kapanmasını sağlayacak olan geri hareket kontaktörü aktif hale gelir. Bu sırada üstteki yolun enerjisi de geri hareketi sağlayan kontaktörün (G), normalde kapalı kontağı sayesinde kesilmiştir.

İlgili animasyon için tıklayınız…

GARAJ KAPISI PROBLEMİ

Bir garaj kapısının tek butonla açılıp kapanması istenmektedir. Temel şartlar şunlardır;

– Açma ve kapama işlemini tek bir buton sağlayacak,
– Çalışmanın herhangi bir anında ana şalterden enerji kesilirse hareket duracak,

Devrenin kurulmasında buton, kontak, kontaktör, sınır anahtarı (SA) ve şalterlerden (Ana Şalter) faydalanılacaktır. Üçüncü bölümde temel prensipleri anlatılan bu sistemin güç ve kumanda devresi şu şekilde çizilmelidir.

Devrede butona basıldığında üst yol üzerinden SA2 ve K kontakları üzerinden geçen enerji kapının açılması için hareketi sağlayan A kontaktörünü aktif hale getirir ve kapı açılmaya başlar. Kapının açılmasıyla birlikte, sınır anahtarı SA1 ve SA2’nin kontakları konum değiştirir. Buton bırakılsa bile A kontağının mühürlemesi üzerinden enerji geçişi sağlanır. Bu sırada alttaki yolun enerjisi de ileri hareketi sağlayan A kontaktörünün, normalde kapalı kontağı sayesinde kesilmiştir.

Aynı şekilde kapının kapanması esnasında da yeniden butona basıldığında enerji alt yolu izleyerek devam eder. SA2, SA1 ve A kontakları üzerinden geçerek kapının kapanmasını sağlayacak olan K kontaktörü aktif hale gelir. Kapının kapanmasıyla birlikte, sınır anahtarı SA1 ve SA2’nin kontakları konum değiştirir. Bu sırada üstteki yolun enerjisi de kapama işini sağlayan K kontaktörünün, normalde kapalı kontağı sayesinde kesilmiştir. Herhangi bir zamanda kapıya müdahale etmek için devrede bir ana şalter yer almaktadır.

İlgili animasyon için tıklayınız…

SU TANKI PROBLEMİ

Bir su tankının içindeki sıvının belirli süre karıştırılması istenmektedir. Bunun için gereken şartlar şunlardır;

– Start butonuna basınca, belirlenen seviyeye kadar tanka sıvı dolacak,
– İstenen seviyeye gelindiğinde sıvı dolma işi kesilecek,
– Sıvı dolduğunda karıştırıcı devreye girerek 4 saniye boyunca sıvıyı karıştıracak,
– 4 saniye sonunda sıvı boşaltılmaya başlanacak,
– Boşaltım işi bittiğinde yeniden Start butonuna basılırsa aynı işlemler tekrar edecek,
– Çalışmanın herhangi bir anında Stop butonuna basılırsa işlem kaldığı yerde duracak.

İlgili animasyon için tıklayınız…

Devrede start butonuna basıldığında motor enerjilenecek ve M kontağının mühürlenmesiyle sürekli olarak çalışacaktır. Gelen enerji ile musluğa bağlı A kontaktörü de enerjilenecek ve tanka sıvı akışı başlayacaktır. Sıvı miktarı üst sınır anahtarı ÜSA’ya ulaştığında ÜSA konum değiştirip enerjisini keserek A üzerinden sıvı akışı engellenecek ve karıştırma motoruna ait KM kontaktörü devreye girip tank içindeki sıvı karıştırılmaya başlanacaktır.

Dört saniye sayan zaman rölesi sayma işini bitirdikten sonra kontaklarına konum değiştirtecek ve boşaltma musluğuna bağlı B kontaktörünü enerjileyerek sıvının boşaltılmasını sağlayacaktır. Sıvı boşaldıktan sonra alt sınır anahtarı ASA’nın kontağı da konum değiştirerek C kontaktörünü enerjileyip devre girişindeki C kontağının atmasını sağlayıp işlemin sonlanmasını sağlayacaktır. İşlemin herhangi bir anında stop butonuna basılırsa çalışma duracak, işlem sonunda yeniden start butonuna basılırsa anlatılan adımlar tekrarlanacaktır.

Hazırlayanlar: Haluk KARAHAN ve Savaş KILINÇ

Ana Yazı: Elektrik kumanda teknikleri ders notları