Uzun süredir bitirme tezi çalışmaları, ehliyet sınavı koşuşturmacası derken siteyle doğru düzgün ilgilenemediğimi, hatta internette takip ettiğim bir çok elektronik sitesini bile gezemediğimi fark ettim. Bugün kendime yarattığım bu küçük boşlukta hem kendi bilgilerimi tazelemek hem de güç elektroniği konusunu merak edenler için bir kaç örnek uygulama yapmak istedim.
Öncelikle, güç elektroniğine girmeden önce, herkesin kabul edeceği üzere altyapınızın sağlam olması gereken altı konu vardır. Bunlar mikroelektronik, kontrol, genel devre ve normal düzeyde matematik bilgisi, kaynak araştırma yetisi ve doğru simülasyon programını kullanma şeklinde sıralanabilir.
Bu sıralamada ben de normal bir öğrenci kadar alt yapım olduğunu söylemek isterim. Sonuç olarak ben bu işin uzmanı değil, uzmanı olma aday adayıyım. Yapmamız gerekenleri ise şöyle sıralayabiliriz:
– PSIM Programını kurmak,
– Kalem kağıdı elimize almak,
– Varsa devre analizi kitabımızı çıkarmak.
PSIM programı bir çok kişiye tanıdık gelmeyebilir. Açılımı Power Simulation olan program, güç elektroniği simülasyonları için özelleştirilmiş ve içerisinde güneş paneli modelinden, bir çok kontrol elemanına hatta ADC gibi çeşitli mikrodenetleyici kısımlarını içermektedir.
Programın bir diğer güzel özelliği ise oluşturduğunuz şemayı MATLAB Simulink ortamına direk aktarılabilir olmasıdır. PSIM programını indirmek için buraya basabilirsiniz.
1) Buck Converter
Yukarıda şekli görülebilecek ve genel olarak düşürücü yani step-down olarak kullanılan buck çeviricilerin verimleri teorik olarak %95’lere kadar çıkabilmektedir. Tüm SMPS’lerde olduğu gibi bobin üzerine güç depolama ve bu depolanan gücü çeşitli şekillerde aktarma ile kullanılan buck regülatör için önemli olan formüller (continuous mode için) aşağıdaki gibidir.
Örnek olarak Vi=12V, Vo=5V @2A seçelim ve anahtarlama frekansımız 50kHz olsun. İstediğimiz ripple değerleri akım ve gerilim için de 0.01 olsun. Bu değerleri sağlayan D, C ve L değerlerini hesaplarsak;
D=Vo/Vi=5/12=0.4166 olur ve buradan D=0.42,
L=12*D*(1-D)/f∆I buradan L=5.83mH ve
C=12*D*(1-D)/8LCf2 buradan C=2.5uF alınabilir.
Teorik olarak denememizi yaparsak, aşağıda görüleceği üzere devremizin oldukça sağlıklı çalıştığı görülebilir.
Elbette kullandığımız kaynaklar sonsuz çıkış gücüne sahip olmadığından, çıkışa bağlanacak değişik yüklere karşın bizler sabit akım veya sabit bir gerilim değeri elde etmek isteriz. Bunun için D yani doluluk oranını aldığımız geri besleme bilgisine göre sürekli değiştirmemiz gerekmektedir.
Ben hem sabit akım hem de sabit gerilim için ilgili kontrol mekanizmalarını PSIM’de aşağıdaki şekilde kurdum. Ve simülasyonlarından da görüleceği üzere (şekle tıklarsanız büyür) istediğim değerlerin hiç değişmediğini gördüm.
Elbette burada siz PI kontrol yerine istediğiniz başka kontrol yöntemlerini kullanabilirsiniz. Ayrıca piyasada bu işlemi yapan bir çok entegre de bulabilirsiniz.
2) Boost Converter
Yukarıda şekli görülebilecek, genel olarak gerilim yükseltmek yani step-up olarak kullanılan boost çeviriciler özellikle led sürücü devrelerinde oldukça fazla kullanılmaktadır. Boost converter için kullanılacak formüller (continuous mode için) ise aşağıda görülebilir.
Biz boost converter örneği olarak Vi=5V Vo=12V @2A, anahtarlama frekansımızı 50kHz, akım ve gerilim ripple’larını 0.01 seçelim. Bu değerleri sağlayan D, L ve C’yi hesaplarsak;
D=1-(5/12)=0.583 olur ve buradan D=0.58,
L=5*0.58/50k*0.01 buradan L=5.83mH ve
C=2*0.58/50k*0.01 buradan C=2.32mF olur.
Bu değerlere teorik olarak devremize uygularsak, aşağıdaki şekilde görüleceği üzere, devrenin oldukça sağlıklı çalıştığı görülebilmektedir.
Buck converter’da olduğu gibi boost convertor’da da geri besleme almak, akım ya da gerilimi kontrol etmek çok önemlidir. Boost eviricinin endüktans, diyot ya da çıkış gerilimi üzerinden geri besleme alarak kontrol etmek mümkündür. Ben PSIM’de bunu endüktans üzerindeki ortalama akımı kontrol ederek sağladım. Ufak bir hesaplama ile çıkış gücü giriş gücüne eşit dersek;
Po=12*2=24W ve Po=Pi dersek,
Pi=5*Iav’dan 24/5=Iav olur ve buradan Iav=4.8A çıkar.
Böylelikle endüktansın üzerindeki ortalama akım 4.8A olmasını sağlayan kontrol devresini tasarlarsak aşağıda göreceğiniz PSIM devresine ulaşırız.
Yine şekilde görüleceği üzere PI kontrolün yerine istediğiniz başka kontrol yöntemlerin ide kullanabilirsiniz. Buck eviricilerde olduğu gibi boost için de bir çok entegrenin piyasada bulunabileceğini de ayrıca hatırlatmak isterim.
Herkese iyi çalışmalar dilemeden önce güç elektroniği konusunda çalışma yaparken güvenlik önlemlerine azami şekilde dikkat edilmesini öneririm.
Başlangıç için bilgilendirici olabilecek yukarıdaki denemelerin PSIM simülasyon dosyaları;
Şifre-Pass: 320volt.com
Yayım tarihi: 2010/10/27 Etiketler: boost çevirici, boost konvertör, buck çevirici, buck konvertör, smps devreleri
Eline sağlık Fırat.
Verdiğin bilgiler ve simülasyon sonuçları gerçekten çok faydalı.
Ben de güzel istifade ettim doğrusu.
Bitirme tezin bitene kadar senden Güç Elektroniğine dair bilgi paylaşımları bekliyoruz. 🙂
Kolay Gelsin.
Selametle…
Bir kaç gün içinde bitirme tezimin konuları içerisinde olan Flyback converterları da sitede anlatmayı düşünüyorum bakalım 🙂
Booost ve buck devresi yapmam gerekiyor dc-dc konvertör olarak da geçiyor kaynaklarda fakat devrenin şemasını bulamadık bord üzerinde nasıl kurabiliriz yardımcı olur musunuz lütfen mail adresim: [email protected]
Bekliyoruz bakalım 🙂
İyi çalışmalar.
Selamlar Fırat nasılsın,
Bu güzel yazın için teşekkürler.Formüller ile gayet güzel sonuçlar elde ediliyor.
Senden ricam,bir örnek de buck-boost converter için yukarıdaki gibi devresi,anlatımı ve formüllerini verebilir misin?
Çok mu şey istiyorum yoksa 🙂
Kolay gelsin…
@Mahmut: Evet arada buck-boost converter ve cuk’e atlamıştım. Bu haftasonu buck-boost ile ilgili bir yazı yazmaya çalışacağım 😉
Sabırsızlıkla bekliyoruz 🙂
İyi çalışmalar.
Ya her şey güzel de bana devre elemanlarının değerleri lazım çok acil cevap verirseniz sevinirim. Cevap yazarsanız sevinirim
@Ümit: Bakmak ile görmek arasındaki fark burada olsa gerek. Bir mühendis, işten anlayan biri, bu kadar gereksiz bir soru sormazdı, hiç gücenmece yok. İşte bu blog’u açmamın nedeni bu; milleti “işte buna üç sarım atacaksın, şurada bu mosfeti kullanacaksın” saçmalığından kurtarmakken senin sorduğun soruya bir kez daha bakmanı öneririm.
Buckboost converter ile ilgili olan kısımı ne zaman göndereceksiniz
İyi çalışmalar
@Kürşat: En kısa zamanda ama net bir tarih veremiyorum.
Peki buck boost converterde L ve C değerlerini nasıl hesaplıyoruz yetiştirmem gereken proje varda C değerinin formulunu bi türlü bulamıyorum.
@Kürşat: Proje senin olduğu için C’nin formülünü ben değil senin araştırman gerekiyor ezberden söyleyemem şu an.
buck converter için hesaplanan C değerinin formülünden aynı sonucu çıkaramadım acaba ordamı bi yanlışlık var bendemi?
bende sorun varmış sanırım. üstteki formüle bakınca anlaşılıyor. Fakat şimdi de simülasyonda isteğim değerleri elde edemıyorum nedeni ne olabilir? 310V-16V luk bir buck yapmaya çalışıyorum. Verilen formüllerle C=31.3uF , L=379mH çıkıyor fakat simülasyonunu yaptığım zaman 16 volta kadar çıkamıyorum.
hocam verdiğin formullerde frekans değerini kendim belirleyip sonrasında c ve L değelerini bulup 50 voltu 12 volta indirmeye çalıştığımda problem çıkıyor sadece 5khz de veriyor değerleri gerisi çok saçma çıkıyor 100khz için hesaplamaları yaptığımda çıkan sonuçları psim de koyduğumda uçuk değerler çıkıyor yarıdmcı olursanız sevinirim
12V kaç amper olduğunu yazmamışsın. Ben 1A olacağını düşündüm. Aşağıdaki değerleri koyarsan sistemin çalışacaktır:
f=100kHz
Vin=50V
Vout=12V
Iout=1A
L=200uH
C=220uF
Duty=%24
iyi günler DC-DC düşürücü dönüştürücüde çıkıştaki gerilim dalgalanmasını yüzdelik olarak psim similasyonu üzerinde nasıl göstere bilirim acaba
Merhaba benim bir devre için akım sınırlamam lazım devrede bir güç ledi kullanıyorum ve güç ledinin üzerine en fazla 700 mA düşmeli ben bir transistörüm base bacagına pwm darbesi uyguluyorum transistör açılıp kapanarak ledin parlaklığıyla oynuyorum fakat transistör beslemesi 20 volt.Ben bu 20 voltu 30 volta cıkardığım zaman bile benim akımım 20 voltta ne gördüysem o olmalı yani transistörün kolektör gerilimi değiştiğinde güç ledinin üstüne düşen akım değişmemeli bunu nasıl yapabilirim.
Boost converter daki PI denetleyicisi hakkında biraz bigli verebilirmisiniz ? Kontrol devresinde yapılmak isteyeni anlayamadim
merhaba arkadaslar ben dc dc buck converter sürücü devresi yapıyorum ufak bir bölge de takıldım sizlere sorayım dedim tlp mizi mosfete bağlamadan önce seri bir direnc ve ona seri birbirine parelel bağlı direnc ve diyort bağlıyoruz fakat oradaki direnc hesabını yapamadık yardımcı olursanız cok iyi olur şimdiden teşekkürler 🙂
merhaba, 12V DC girişli boost converter dan 18V-24V DC çıkışlı 1A bir devre tasarlamam gerekiyor ama ne yapacağıma ne alacağıma dair hiçbir fikrim yok. hiçbirşey bilmeyen bu öğrenciye yardımcı olursanız çok memnun kalırım..
merhabalar 24V u 12 V 2A e düşürüren BC yapmaya çalışıyorum . yukarda verdiğiniz formuller çok güzel fakat kendi anlatımınızda ripple değerleri ve frekansı vermişssiniz . benim ise özellikle bu frekans değerlerini ve ripple değerlerini kendim düşünüp tasarlamam isteniyor . bu değerleri seçerken neye dikkat ediyoruz . birde çıkış akımının 2A olmasını neye göre berlirliyoruz ? bunla ilgili yardımcı olabilirseniz sevinirim . [email protected] teşekkürler.
Booost convector devresi yapmam gerekiyor kaynaklarda fakat devrenin şemasını bulamadık bord üzerinde nasıl kurabiliriz yardımcı olur musunuz lütfen mail adresim:
[email protected]
Hocam neden kontrol için IGBT seçimi yaptığınzı sorabilirmiyim.
Mosfet ile yaptığımızda nasıl bir problem ile karşılaşılır?
Hocam buldugum bir eğitim kitabında c formulu bu şekilde sizin göstermiş oldugunuz ile arasındaki fark nedir.
acıklarmısınız
C= (1-D) / [8L(DeltaV/V)f*f]
Merhaba, 30v-96v boost converter yapmaya çalışıyoruz , çıkış akımımz 8A . %85 verimde , frekansımız 20khz, bu verilere göre diğer değerleri de bulup akım modda çalıştırdğımızda Pİ kontrollü devrede çıkış gerilimi 96v civarında dalgalaınıyor. Bu dalgalanmayı nasıl azaltabiliriz, pi parametlerimiz ne olmalı?
düşürücü-yükseltici devresini kurmaya kalksam nasıl kurmalıyım
Öncelikle herkese merhaba, Ben bir buck converter devresi yapmak istiyorum fakat devrede kullanacağım akım çok az voltaj çok fazla (100V 100uA(mikroamper)) bu voltajı sabit 2v 5mA değere çıkarmak istiyorum. Bu voltajı düşürmek için kullanmam gereken devre elemanlarının değerleri ne olmalı? Formülde anlamadığım yerler var. Yardım ederseniz sevinirim.
Merhaba Berk. Güç elektroniği bilgilerimi tazelemek amacıyla örnek devreler yapıyordum. Buck converterlerle ilgili biraz çalışma yaptım. Sonra senin yorumunu ödev gibi görüp yapayım dedim. Açıklamayı çok uzun yapmayacağım direk parametreleri vereceğim.
Verilenler: Vi=100V , Vo=2V , Iout=5ma , f=50kHz , V_ripple=%10Vout , I_ripple=%1Iout
Formüllerde istediğin değerleri yerine koyduğumuzda Endüktans: 169mH, Capacitance: 25nF D=0.02 , 5 mA çıkış için R:10 ohm olacak.
IGBT yerine Mosfet kullandım. Kare dalga üretecin sinyali diyottan geçerek Mosfetin gate ucuna gidecek şekilde kullanılması gerekiyor. Sistemi çalıştırdım. Simülasyonda istenilen değerleri veriyor. Çalışmalarında başarılar dilerim. Kolay gelsin.
Merhaba, bir güç elektroniği ödevi için devre tasarlanmamız istenmiştir. Ödev bilgileri:
– 50W gücünde bir yükseltici dönüştürücü tasarlanacaktır.
– Dönüştürücü giriş gerilimi 24V olacaktır. Yük direnci değişken olacaktır. Dönüştürücü çıkışındaki gerilim 48V olacaktır.
– Dönüştürücü devresi için gerekli darbe genişlik modülasyonu 555 entegresi ile sağlanacaktır.
– Uygun bir MOSFET kullanmanılacaktır.
– Bobin akımı en çok %40 (0.4I) civarında dalgalanabilir. Çıkış gerilimi en çok %2 kadar dalgalanabilir. Bu kriterleri sağlayan endüktans değeri ve kondansatör seçimi yapılacaktır.
Bu bilgilere göre hesap yaptığımda;
F=11077Hz
L=2mH
C=68uF
Bu değerleri buluyorum simüle ettiğimde en çok 35V çıkış gerilimi gözükmekte nerede hata yapıyorum anlayamıyorum. İlgilenirseniz sevinirim. Saygılarımla H.Ali