Servo ve Senkro Mekanizmalar Hakkında

Servo mekanizmalar senkro mekanizmalar hakkında.. kullanılan yöntemler, malzeme bilgileri formüller örnek şemalar elektriksel bilgiler blok şemaları diagramlar ve daha fazlası.. yazılar benzetimler ve grafikler ile desteklenmiş toplam 13 bölümden oluşuyor. Mersin Üniversitesi Hazırlayanlar: ÖĞR.GÖR. Mehmet YILMAZ ÖĞR.GÖR. İbrahim KAYA Emeği geçen hazırlayan kişilere teşekkürler.

SEZİCİ ELEMANLAR VE DÖNÜŞTÜRÜCÜLER ( SENSÖRLER VE TRANSDÜSERLER)

Elektrik mühendisliği açısından bakıldığında büyüklükler, elektriksel büyüklükler (akım , gerilim , direnç ) ve elektriksel olmayan büyüklükler olarak iki grupta toplanabilir. Bu büyüklükler üzerinde bir işlem yapmak ya da bir kontrol değişkeni olarak kullanabilmek için ölçülmeleri şarttır.

Elektriksel olmayan büyüklükler çoğu zaman elektriksel büyüklüklere dönüştürülerek ölçülür. Elektriksel olmayan büyüklükleri elektriksel biçime dönüştürmek için dönüştürücülere ihtiyaç vardır. Enerjiyi bir biçimden başka bir biçime dönüştüren elemanlara dönüştürücü denir.

Başka bir deyişle dönüştürücü ( transdcuser ) , bir çeşit sezici eleman yada cihazdır. Fiziksel veya kimyasal büyüklükleri elektrik , pünomatik , ya da hidrolik çıkışlara dönüştürür. Kullanım biçimine bağlı olarak , dönüştürücüler genel olarak elektriksel ve mekaniksel dönüştürücüler olarak iki gruba ayırabiliriz.

Elektriksel etkiyle çalışan dönüştürücüler , girişlerine mekanik, kimyasal, ısı, elektro mekanik vb. formlarda giriş yapılabilen ve bu formdaki giriş değişkenlerine orantılı olarak elektriksel çıkış verirler. (Coşkun, ) Bu dersimizde sensör yerine duyarlık elemanları veya sezici elemanlar gibi deyimler kullanılacaktır. Kontrol edilecek ya da ölçülecek fiziksel büyüklükleri sezen ve elektriksel forma dönüştüren çok sayıda dönüştürücüler mevcuttur. Bunlardan bazıları ;

• 1) Pozisyon duyarlık elemanları
• 2) Foto elektrik elemanlar
• 3) Manyetik duyarlık elemanları
• 4) Endüktif duyarlık elemanları
• 5) Kapasitif duyarlık elemanları
• 6) Diğer duyarlık elemanları

POZİSYON DUYARLIK ELEMANLARI DİRENÇ TİPİ POTANSİYOMETRELER

Lineer olarak çalışan ayarlı dirençler, en basit şekilde pozisyon duyarlık elemanı olarak dizayn edilebilir ve kullanılabilir. Ayarlı dirençlerin orta ucundan konuma veya pozisyona göre değişen bir gerilim alınarak , pozisyon ya da konum değişikliği saptanabilir.

Şekil 1.1 ‘deki potansiyometrik köprü ile , referans değer ve pozisyonu belirleyecek durum ilk başlangıçta belirlenir. Daha sonra pozisyondaki değişime göre referans ( Vref ) ile Vg arasında fark oluşur. Bu fark gerilimi, mekanik bir pozisyon değişiklini elektriksel bir forma dönüştürmüş olur.

MANYETİK ŞALT KODLAYICILARI.OPTİK ŞAFT KODLAYICILAR

Bu tip kodlayıcılarda ise dönen disk üzerine magnetik ve magnetik olmayan parçalar yerleştirilir. Disk üzerine basan, magnetik alanlardan etkilenen bir başka sensörle şaft pozisyonu belirlenir.

Bu tip şaft kodlayıcıları üç kısımdan oluşmaktadır.

1) Disk, diskin üzeri ışığı geçiren ve geçirmeyen kısımlara ayrılmıştır.
2) Işık kaynağı
3) Işığı algılayan ışık sensörü.

Sayısallaştırılmış disk, bir yanında ışık kaynağı, diğer tarafına da ışık sensörü yerleştirilmiştir. Işık sensörü diskin şeffaf yerine geldiğinde üzerinde 1 değeri, opak kısmına geldiğinde ise 0 değeri oluşur.

ORANSAL + İNTEGRAL + TÜREVSEL KONTROL ( PID )

Bu kontro sistemi , oransal + integral , oransal + türevsel kontrollerin özelliklerini taşımaktadır. Kontrolü güç karmaşık sistemlerde kullanılır. Bu kontrol sistemi ile off-set değer sıfırlanabilir , ayrıca overshoot ve undershoot olarak oluşan salınımlar azaltılabilmektedir. Oransal + integral + türevsel kontrolün diğer şekillerde verilen reaksiyon eğrileriyle karşılaştırılacak olursa , overshoot ve undershoot azaltılmış ve off-set değeri kaldırılmış olduğunun farkına varılacaktır.

BULANIK MANTIK ( FUZY LOGİK ) KONTROL YÖNTEMİ

İkili sistem bu gün kullandığımız bilgisayar teknolojisinin temelini oluşturmuştur. Analog elektronik yöntemleriyle çözülemeyen problemler sayısal olarak çözülmüştü. Gerek teknoloji alanında gerekse bilgi iletişim alanında çok büyük ilerlemeler sağlanmasına olanak sağlamıştır. Ancak bilgi iletişim ağı o kadar büyüdü ki, ikili sistem de tıkanmak üzeredir. Şimdi ikili sayısal sisteme alternatif olarak, daha çok değer içeren bulanık mantık devreye girmektedir. Bulanık mantık şu anda bir çok kontrol sistemlerinde kullanılmaktadır. Bulanık mantıkta, ikili sistemdeki 1 ve 0 gibi 2 değer yerine daha fazla değer bulunmaktadır.

İkili sistemde, mantık iki temel değer üzerine kuruludur. Sonuç ya doğrudur ya da yanlıştır. Veya 1 , 0 gibi. Gerçek hayatta bilgiler farklı değerler alabilmektedir. Örneğin bir odanın sıcaklığını sabit tutacak bir ısıtıcının kontrolü bulanık mantıkla yapılabilir. Oda sıcaklığı duyarlık elemanları ile ölçülür. Mevcut değer olarak kaydedilir. İstenilen sıcaklı ile arasındaki fark hesaplanarak sisteme enerji girişi ayarlanır.

Diyelim ki istenilen sıcaklık değeri 22 C0 . Ölçülen sıcaklık 15 C0 ve aradaki fark 7 C0’dir. Bu durumda sisteme enerji akışı %100 ‘dür. Ancak set değerine yaklaşılınca sisteme verilen enerji azalmaktadır. 21 C0 ‘ ye yaklaşıldığında belki sisteme giren enerji % 50 ‘ye düşürülecektir. 22 C0’’ ye gelince % 10 seviyesine düşecek ve sistem çalışmasına düşük enerji seviyesi ile devam edecektir. Bu tür kontrolde büyük salınımlar yapmadan set değerine oldukça yakın bir çalışma sağlanır.

plc nedir ve daha bir çok bilgi….

Servo ve Senkro Mekanizmalar tüm bölümler: