Şimdiye kadar elektronik işlerimde tamir, devre yapımı bir çok konuda başımdan ilginç olaylar geçti bir çoğunu unutmuşumdur ama bana ve bir çok elektronikciye basit gelen bilgilerin ne kadar değerli olduğunu unutmamak gerekli ara sıra forumda ya da blog üzerindeki yorumlara cevap verirken bazı bazı püf noktalarını paylaşıyorum ama blog üzerinde toplu olarak aktarmak daha iyi olacak aklıma geldikce bu bilgileri paylaşacağım.
Geçenlerde picproje.org forumlarında @stlg hocam bir anısını anlattı benim elektroniğe başladığımdan beri alışkanlık haline getirdiğim lehimleme sonrası sellozik tiner ile kartı temizle bir tecrübe sorası önemini kazanmış
Sevgili arkadaşlar; Bu mesleğe yeni başlamış ya da başlayacak arkadaşlara bir bilgi, bir ipucu niteliğinde olan bir anımı sizlerle paylaşmak istiyorum, bundan yıllar önce mesleğe yeni başladığım yıllarda bir oto teybi tamir için getirilmişti o zamanın bilgisiyle teybi açtım ve çıkış katındaki entegrenin arızalı olduğunu büyük bir araştırma sonunda buldum, gururlanmıştım hemen malzeme satıcısından aynı kodlu elemanı aldım ve yerine taktım teyp gayet güzel çalar olmuştu içine birde Orhan abimizin kasedini koyarak gelen geçene dinletiyordum.
Bizim teyp biraz çaldı daha sonra sesi tuhaflaştı sonrada büsbütün kesildi, tekrar içini açtım entegre acayip ısınmıştı, herhalde bu entegre kaliteli değil diye düşündüm yeniden aldım tekrar yerine taktım bu sefer çevredeki tüm elemanları kontrol etmeyi ihmal etmedim, teyp yeniden camlaya başlamıştı, yarım saat sonra gene aynı dert kızmaya başlamıştım ve bu entegreyi değiştirme olayı birkaç kere tekrar etti hatta kaliteli malzeme getirmiyorlar diye malzemeciye de çıkışmıştım ama sorunu bir türlü bulamıyordum, artık bu iş beni aşıyordu acaba bu mesleği bıraksam mı diye bile düşündüm.
Sonra birilerinden yardım alma fikri belirdi dükkanımın bulunduğu yere yakın eski bir tamirci abimiz vardı mektep, medrese görmemişti ama deneyim, pratiklik onda fazlasıyla vardı, utana sıkıla ona sordum abi dedim böyle böyle bana önce söyle bir baktı acaba bu püf noktasını ona söylesem mi diye düşündü sonra herhalde boynumun büküklüğüne kıyamadı ve kırk yıl düşünsem aklıma gelmeyecek bir şey söyledi.
Bir hırdavatçıya git ve oradan bir adet selülozik tiner al ve bir fırça yardımıyla entegrenin bacaklarının arasını ve diğer elemanları güzelce lehim tarafından temizle dedi ve aynen öyle yaptım ve artık teyp bir daha bozulmamıştı o gün bu gündür havya ve olcu aletimin yanında sürekli bir fırça ve tiner bulundururum bir eleman değiştirdim mi hemen temizlerim yüksek frekans ve ses frekansıyla uğraşacak arkadaşlar sizlerde öyle yapın artık teyp tamir etmiyoruz ama deneyimli kişilerin sözlerini hep dinliyoruz teşekkürler Mehmet usta anımız biraz uzadı, umarım sizleri sıkmamışımdır herkese kolay gelsin
İşte böyle şimdiye kadar hiç önemsemedim gerçi bahsetmişimdir ama @stlg hocamın başından geçen olay ne kadar önemli olduğunu gösteriyor iyiki selülozik tiner ile her lehim sonrası devreyi temizlemeyi unutmuyorum 🙂
Hazır aklımdayken unutmadan bende bir anımı anlatayım uzun süre önce yaklaşık 7 yıl olmuştur kadıköyde çalışırken bol bol monitör tamir ederdim o zamanlar CTR tüplü monitörler çok kullanılıyordu nasıl desem otomatiğe bağlamış haldeydim biri geliyor biri gidiyor bir çok modelin horzantal transistörleri arızalanıyor transistörü ve bir kaç kondansatörü değiştirince çalışırlardı sonrası test işleri
Değişik piyasa malı olmayan bir marka monitörde yine aynı arıza ile karşılaştım horzantal transistörünü, kondansatörleri değiştirdim monitörü çalıştırmadan önce belli başlı bölümleri kontrol ettim sorun yoktu monitörü çalıştırdım anında transistor arızalandı kısa devre oldu hiç ummazdım sorun yoktu EHT trafosundan şüphelendim ama elimde parça yok zaten klasik monitörlerin bile trafosunu zor buluyorduk bir de taktığım transistor daha önce denenmemişti çıkma değildi ama yinede insanın içine kurt düşüyor belki de transistor de bir sorun var diyerek yenisini taktım.
Yine aynı sorun oldu transistör yandı elimde havya yolları takip etmeye başladım bir yandan ölçüm yapıyorum bazı yerlerin lehimlerini tazeliyorum EHT trafosunun lehimleri gayet iyi nede olsa önemli bir bölge lehim bol olur derken refleksmi desem EHT`nin kollektör bacağına havya deydi alışkanlık bari soğuk lehim geçeyim dedim oda ne havya kollektör bacağındaki lehimi ısıttığı anda lehim pelte gibi düşü verdi kartın pad, delik kısmı sanki hiç lehimlenmemiş gibi temizlendi 🙂 lehimin iç rengide çok koyuydu kartı gören lehim pompası ile bacağı ayırdım sanar o kadar temizdi
Mer sorun soğuk lehimmiş ama bu klasik değil gizli soğuk lehim o anda kafamdan olasıkıllar sıralandı nede olsa yüksek voltaj, frekans var içerden ark yayıp kesin transistörü yakıyordur dedim kollektör ucunu iyice lehimledim transistörü değiştirdim monitör çalıştı uzun süre test ettim hiç sorun çıkarmadı şans işte havya deymese lehimlemeye kalkmasam sorunu bulamazdım
O günden beri EHT gibi kaba bölgelere lehimleri taze olda soğuk lehim geçerim sadece puntalı ve çift katlı pcb lerde uğraşmam
Yayım tarihi: 2010/06/14 Etiketler: ip uçları, püf noktaları, tamir tecrübe, teknik bilgiler
Lehim aralarını temizlemede tiner yada izopropil alkol kullanılır ama bunlarında birtakım sakıncaları vardır. Bu tür maddeler çok iyi temizleyici olabilir ancak bazı metallerle tepkimeye girerek oksitler oluşturabilir ve ayrıca temizlemek istediğim kalıntıları etrafına dağıtabilir.
Bir söz vardır ” en güzel temizlik kirlenmemektir ” diye, aynı hesap lehimlemeyide kirletmeden yapmalısınız. Kullandığınız pasta ve lehim kalitesiz ise lehimleme sırasında eriyip yarı iletkenlik özelliğine dönüşebilir. Bunu önlemek için lehimi ve pastayı kararınca kullanınız.
Pasta demişken, bunun bazı türleri bulunmaktadır. Çoğu kişi krem pasta kullanır. Birde pastanın sıvı olanları var. işte bu sıvılarında 2 ayrı çeşidi var. Biri alkol yapılı olup iletken değildir ve smd malzemelerin bacaklarına sürülür. Lehimleme sırasında kalıntı bırakmaz. Diğeri ise asit yapılı olup yarı iletken özelliği gösterir.
Malzemenin sadece bacağına yada lehimlenecek yüzeye sürülür. Oksit temizlemede kullanılır ve asla devre üzerine sürülmez çünkü iletken olabilir. İşte ben lehim yaparken en çok bu bahsettiğim sıvı olanları kullanırım. Bu sayede daha temiz bir lehim yapmış oluyorum ve tinerle temizleme gereği hiç duymadım.
Benimde başımdan geçen ilginç bir olayı anlatayım:
Gençliğimde bu tamir işleriyle çok uğraşırdım. Akrabalarımızın eşyalarını ve kendi bozulan cihazlarımı kendim onarırdım. Bu sayede hem işi öğreniyor hemde bozuk cihazımı yapmış oluyordum. Bir ara elime bir fotosel geçti. Sokak lambalarına bağlanan eski bişey. İlk başlarda sağlamdı ama bir süre sonra arızalandı. Tamir edeyim diye içini açtım ve ilk aşamada bozuk malzeme bulamadım. Her halde entegre gitmiştir diye gittim aynısından aldım ve taktım ama nafile. 2 sefer değiştirdim yine olmadı. O zamanlar pc, internet ve datasheet imkanım yoktu. Bu entegre hakkında hiç bir şey bilmiyordum.
Cihazın içinden test etmek için söktüğüm her malzeme sağlam çıkıyordu. Ne yaptıysam olmadı. test etmediğim birtek besleme kondansatörü kalmıştı. Düşündüm ki bu bozulsa sadece kapasitesi düşer ve devre normal çalışmaya devam eder. Çünkü devrede fazla akım harcayan bir eleman yoktu. Ayrıca devre üzerinde kısadevre ve soğuk lehim gibi durumlarda yoktu. Zaten havyanın değmediği yer kalmamıştıki. Neyse, entegrenin beslemesini, yolları takip ederek buldum.
Doğrultucu diodun girişinde gerilim var, çıkışında ise nasıl oluyorsa yok. Ama diod sağlam. Artık dayanamadım dedimki, şu kondansatörü sökeyimde tam olsun. Neyse bunuda söktüm ve ne göreyim… kondansatörün bacaklarına voltaj verince kısadevre oluyor. İlk defa kondansatörlerin içindeki levhaların birbirine temas edebileceğini gördüm. Böyle bişey sizinde başınıza gelebilir dikkatli olun.
slm yüksekm frekans radyo katlarında sellozik tinerde sorun yapıyor ben oktavı yüksek uçak benzini kullandım şu an herhangi frekans sapması yapmıyor
Tavsiyelerin için sağ ol üstat
Bu bilgileri bizlerle paylaştığınız için teşekkür ediyorum.
hocam paylaşımlar için emeğinize sağlık teşekkürler… benim bir sorum olacak nerede nasıl çalıştığını -net- bilmediğiniz bir kart tamir için size gelse örneğin araç beyinleri cnc kartları otomat kartları vb.. bu liste uzar gider…. nerden başlarsınız yada sorunu çözdüm nasıl dersiniz.???
cevaplarınız için şimdiden teşekürler.
hocam bilgiler için teşekkür de bunun gibi pratik bilgileri biraz artırsak daha öğretici olur hem de malum okullarda verilen uygulamalar belli öğrencilere el pratiği olur
bilgiler için teşekkür ederim…dediğiniz gibi basit ama önemli,gerçekten önemli bilgiler..ellerinize sağlık…
sayın sezgin büyük çoban
uzun yıllar tamir tecrübeme dayanarak sizinle paylaşmak istedim elinize gelen ne olduğu belli olmayan kartların ilk önce giriş ve çıkış kısımlarına bakınız sırasıyla sigortalarına, diyotlara , kondansatörler ve dirençler
Merhaba, anakart temizlemede selilozik tiner kullanıldığını yazmışsınız cep telefonu tamircileri sentetik tiner ile temizleme işlemi yapıyorlar. Selilozik ile sentetik arasında ne fark vardır, telefon pcb ile sizlerin onardığı pcb ler aynı değil mi ki birinde selilüzik birinde sentetik tiner kullanılıyor?
Lütfen bilen cevap versin
sellozik tiner kullanılır yada benzin yada arkadaşalrın dediği gibi alkol ama sentetik uçucu değildir vede yağlıdır biraz sakıncalı olabilir
unutmayın sellozik uçucu ve etkilidir
Ben herzaman izopropil alkol kullanırım sonuç gayet tatmin edici tiner gibi plastiğe zarar vermiyor.
Bilgisayar anakartı ekran kartı bu tür parçaların temizliği için hangi tineri kullanmam iyi temizler ve sağlıklı olur fikir verirmisiniz
Merhaba, bilgisayar parçaları için öncelikle toz alma işlemi yapılır elektrikli komprasör işi kolaylaştırıyor elinizde yoksa geniş ağızlı ince kıllı kestirme fırçası kullanabilirsiniz
Sellozik tiner devre kartlarının kartın altında ki lehim artıklarını temizlemek için daha uygun üretim veya tamir sonrası kullanıyoruz (solumak zararlıdır) . PC kartları için elinizde varsa izopropil alkol kullanmanız daha iyi olur fırça veya sünger ile silerek uygulayabilirsiniz.
PC temizliği;
1: toz temizliği
2: izopropil alkol ile silme
3: kurutma (1..2 saat bekleyebilirsiniz veya saç kurutma makinesinin ılık ayarında ısıtma yaparak daha kısa sürede kurutulur)
Teşekkür ederim.