Daha önce lazer yazıcıdan pcb çıktısı alıp kuşe kâğıt ve ürü ile baskı devre hazırlama konusunda Yücel Temel kardeşimin hazırladığı bir yazıyı (Ütü ile Kolay Baskı Devre (pcb) Hazırlama) paylaşmıştım izleyeceğiniz videolarda yine aynı yöntem ile baskı devre hazırlanıyor işlemlerin nasıl yapıldığını video ile daha iyi anlayabilirsiniz
Başlangıçta pcb çizimin boyutlarına uygun şekilde kesilmiş bakır plaket (pertinaks) üzerine bir a4 kağıt konulup ütü ile ısıtılıyor bu sayede kısa süreli bir ütüleme ile toner plakete aktarılabilir.
Sonra lazer yazıcıdan kuşe kağıda aktarılan pcb çizimi plakete uygun olarak kesilip plaket üzerine yerleştiriliyor ütü ile kuşe kağıt plakete yapışıncaya kadar her tarafı dikkatlice ütüleniyor
Ütüleme işlemi bittikten sonra bir leğen içinde ılık su ile kuşe kağıt yumuşatılıyor bu biraz zaman alabilir 5..10 dakika kuşe kağıt yumuşadıktan sonra kaba bölümler elle kalan kısımlar ise diş fırçası ile temizlenmeye başlanıyor en son sabunlu su ile tekrar temizlik yapılıyor bundan sonrası asitleme işlemi
Detaylı güzel bir çalışma olmuş resimli anlatımın yanında birde video yeni başlayan kişiler için faydalı olacaktır tecrübelerime göre bir kaç önerim olacak kuşe kağıdı temizlerken mümkün olduğunca elle temizleme yapın diş fırçası ya da benzeri aletler kullanmayın tonere zarar verme riski yüksek
Kaynak: PCB using toner transfer method
Yayım tarihi: 2009/11/24 Etiketler: basit baskı devre, kolay pcb çıkartma, kuşe kağıt, lazer pcb, perhidrol asit, ütü pcb, yazıcı pcb
Güzel bir çalışma olmuş yeni başlayan arkadaşlar için faydalı olacaktır fakat ben tekniği hiç sevmedim bana göre asetat ile alınan baskı daha kaliteli oluyor üstelik asetat kağıt gibi plakaya yapışıp parçaları kalmadığı için bu şekil temizleme zahmeti olmuyor üstelik kaliteside cabası ama hep dikkat ettim hemen hemen tüm internet siteleri baskı devre çıkarma konusunda ütü konusuna ağırlık veriyor tamam farkındayım en ekonomik yol budur ama neden hiç kimse pozitif 20 tekniği ile ilgili bir video hazırlamıyor genel olarak konuşuyorum çünkü gezdiğim bir çok sitede durum böyle bu arada video`yu ekleyen arkadaşa teşekkürler
Arkadaşım, pozitif20 yöntemi çok zahmetli. Basit bir devre basmak için gereğindan fazla uğraştırır ve buna değmez.
Birde asetat ve aydinger kağıtlarıyla SMD plaketler basamıyorsun bunu biliyormusun? ama kuşe kağıtı ile yapılabiliniyor.
“sebebi ne?” dersen, asetat ve aydinger tonari tutmadığı için ütüleme sırasında eriyor ve hatlar birbirine yakın olduğu için kısadevre oluyor. kuşe kağıt ise tonari etrafına fazla dağıtmıyor.
Ama şunuda ekleyimki bu tür ütüleme yöntemleri çok ustalık gerektriyor.
Merhaba arkadaşlar
kuşe kağıt veya yağlı resim kağıdıyla devre bastığımızda su yolları daha kaliteli çıkmaktadır lakin yapışan kağıdı temizlemek özelliklede delik içlerinden çok zahmetli olmaktadır.Asetan kağıdıylada aynı işi lazer yazıcı kullanarak yapılabilmekdedir.Bu işinde handikabı her asetat kağıdıyla olmamasıdır kenarları köşeli duru ve parlak asetat kullanınız.Piyasada kenarları oval kalitesiz asetat bu iş için uygun değildir.
Her iki yöntemdede ustalık kullandığınız ütüyle doğru sıcaklık ve süreyi ayarlaya bilmekdir.Buda deneyerek edinilen tecrübeye bağlıdır.
POZİTİF 20 için kaynak bir ara çok işime yaramıştı
Devrenin yapılışı sırasında bilgi ve tecrübelerini benimle paylaşan ve digital fotograf makinasını kullanmama izin veren sevgili hocam Uğur BAYSAL’a teşekkür ederim.
İlk olarak herhangi bir CAD ( Computer Aided Design ) Programı ile baskı devre şeması hazırlanır. Hazırlanan şemadaki yolların
kalınlığı, lehim yapılacak yerlerin büyüklükleri baştan doğru bir şekilde belirlenmelidir. Aksi takdirde devreyi yaptıktan sonra
sorunlar yaşayabilirsiniz. Baskı devre şemasının hazırlanması bu yazının konusu dahilinde olmadığı için şemanın elinizde bulunduğunu
varsayıyorum. Benim baskı devresini çıkartacağım şemayı Şekil 1 de görebilirsiniz. Bu devre bilgisayarın ISA Slotuna takılan
bir I/O kartıdır. Devreyi çift yüzlü seçtim, tek yüzlü ve çift yüzlü devreler için yazı içinde açıklamalarda bulunacağım.
Şekil1a: Baskı devre şeması (Arka yüz)
Şekil1b: Baskı devre şeması (Ön yüz)
Hazırlanan şemaların 1/1 oranında aydinger yada asetat kağıdına çıktısı alınır. Burada dikkat edilmesi gereken şey alınan çıktı
üzerindeki yolları ışığa tutup baktığınızda yolların koyu görünmesidir. Çıktının lazer printer yada fotokopi makinasından alınmasını öneririm.
Eğer lazer printerınız yoksa inkjet printerdan beyaz A4 kağıda çıktı alıp bunu fotokopi ile aydinger yada asetata transfer edebilirsiniz.
Son bir ek olarak da ben size aydinger kağıdı kullanmanızı tavsiye ederim çünkü aydinger kağıdının üzerindeki mürekkep daha koyu
oluyor.
Işık geçiren kağıda çıktı alındıktan sonra sıra devrenin yapımı işlerine gelmiştir. İşlemlere başlanmadan önce devreyi çıkaracağımız
bakır kaplı plaketin temiz olması çok önemlidir. Bunun için Vim gibi bir temizlik maddesi kullanılarak plaket her türlü kirden
ve yağdan arındırıl-malıdır. Devreyi temizledikten sonra bakır kaplı yüzeye yada yüzeylere elle temas edilmemelidir.
Bundan sonraki işlemler Positive 20 maddesinin özelliğinden dolayı karanlık odada gerçekleştirilecektir. Karanlık odada sarı florasan
lamba ile çalışabilirsiniz. Bu ışığın positive 20 ye etkisi yoktur. Karanlık oda hazırlandıktan sonra sıra Positive 20 nin bakır kaplı
yüzeylere püskürtülmesine gelmiştir. Bunu anlatmadan önce işlemleri daha kolay kavrayabilmeniz için positive 20’nin ne olduğuna değinmek
istiyorum. Positive 20 elektronik malzeme satıcılarında bulabileceğiniz bir spreydir. Plaket üstüne sıkıldığında bakır üstünde koyu mavi
bir tabaka oluşturur. Positive 20 ışık altında bekletilip NaOH çözeltisine atılırsa tamamen kaybolur. İşte bu özelliği baskı
devre yapımında kullanılmaktadır. Ne demek istediğimi ilerki aşamalarda daha iyi anlayacaksınız.
Işığa maruz kalan Positive 20 + NaOH Çözeltisi >> Positive 20 bakırı terk eder.
Positive 20 bakır yüzeye 15cm mesafeden sıkılmalıdır. Ancak burada bir püf noktası vardır. Tüm yüzey positiv 20 ile kaplanmadan önce
plaketin üstüne çok az positive 20 sıkılır ve tüm bakır üstüne yayıldıktan sonra bir kenardan dışarı atılır. Bu işlem positive
20 bakır yüzeye sıkıldığında plaketin her yerine eşit oranda yayılmasını sağlamak açısından önemlidir. Şimdi positive 20 bakır yüzeye püskürtülebilir.
Püskürtme işlemi yatay zig-zag hareketleriyle bir defada yapılmalıdır.
Bundan sonraki işlemlerin doğruluğu açısından en önemli nokta burasıdır. Positive 20 tüm bakır yüzeye eşit oranda sıkılmalıdır.
Seyreklikler ve yoğunlaşmalar olmamalıdır! Bu pratiği kazanmak size birkaç kutu positive 20’ye mal olabilir. Şekil 2 ve 3’te
positive 20 sıkılması gösterilmiştir.
Şekil 2: Positive 20 sıkılması
Şekil 3: Positive 20 sıkıldıktan sonra plaketin görünüşü
Plaket üstüne sıkılan positive 20’nin kurutulması gerekmektedir. Oda şartlarında kuruma 24 saatte gerçekleşecektir. 50-70° C sıcaklıktaki
bir ısıtıcıda kuruma işlemi 3-5 dakika sürecektir. 70°C üzerindeki sıcaklıklarda positive 20 bozulacağından daha yüksek sıcaklıklara
çıkılmaması gerekmektedir. Kurutma tamamlandığında bakır üstünde ince bir positive 20 katmanı oluşmuş olacaktır. Benim örneğimde
kurutma işlemi, Hacettepe Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümünde bitirme projesi olarak yapılan termostatlı ısıtıcı ile
gerçekleştirilmiştir.
Kurutmadan sonra yapılacak işlem aydingere çıkarılan baskı devre şemasının positive 20 ile kaplanan yüzeye yerleştirilmesidir.
Eğer tek yüzlü devre tasarlanıyorsa düz bir zemin üstüne (örneğin 30x30cm ebatlarında cam parçası) plaket konulur (positive 20 kaplanan
yüzeyi üstte kalacak şekilde). Devre şemasının çıkartıldığı kağıt düzgün bir şekilde positive 20 tabakasının üstüne yerleştirilir
ve bantlarla cama sabitlenir. Bu durumda en üstte aydinger kağıdı, altında positive 20 kaplı bakır plaket, en altta da düz ve taşınabilir
bir zemin olması açısından cam bulunmaktadır.
Çift yüzlü devre tasarımında işlem biraz daha karışıktır. Önce ön (eleman) ve arka (lehim) yüzün çıktısı tüm entegre bacakları
ve vialar (via: çift yüzlü devrelerde iletkenlik yolunu bir yüzden diğer yüze taşıyan bakır alanlara verilen ad.) karşı karşıya gelecek
şekilde birbirine 3 köşeden yapıştırılır.Kağıtların birbirlerinin tam karşılarında olması çok önemlidir.(Bundan emin olmak için
baskı devre şemasının tasarımı aşamasında devrenin çevresine ince bir sınır çizgisi konulabilir. Şekil 4’e bakınız) Daha sonra bantlanmayan
köşeden, 2 yüzüde positive 20 ile kaplanmış ve kurutulmuş baskı devre plaketi 2 kağıt arasına yerleştirilir.
Şekil 4: Üç köşesinden birbirine yapıştırılmış ön ve arka yüzün aydinger çıktısı
Plaketin 2 kağıt arasındaki yeri dikkatli bir şekilde ayarlanır ve kağıtların 4. köşesi de bant ile birbirine yapıştırılır. Opsiyonel olarak
plaket 2 cam yüzey arasına yerleştirilirse düz ve taşınabilir bir zemin sağlanmış olur
Şekil 5: İki cam yüzey arasında çift yüzüde aydinger kağıt ile kaplanan plaket
Sırada plaketin florasan ışık altında pozlandırılması vardır. Bu sayede aydinger kağıdından ışık gören yüzeyler pozlanacak diğer
yüzeyler, yani devre yolları ise özelliğini kaybetmeyecektir. Pozlandırma süresi doğrudan ışık kaynağının gücüne ve plakete
olan uzaklığına bağlıdır. 50-60W’lık bir ışık kaynağı ile 15-20cm mesafeden yapılacak pozlandırma işlemi yaklaşık 5 dakika sürmelidir.
Bunun altı ve üstü sürelerde oluşacak durumlar bir sonraki aşamada kendini gösterecektir.
Şekil 6: Plaketin Pozlandırılması
Işık altında pozlanan yüzeylerin bazik bir çözelti içinde eritilmesi bir sonraki adımı oluşturur. Bazik çözelti olarak 1 litre su içinde
10g NaOH karışımı kullanılacaktır. Çözeltinin derişimi önemlidir. Aşırı ölçüde NaOH kullanılırsa plaket positive 20 sıkılmadan önceki
ilk durumuna dönebilir. Bu yüzden 1 litre suyun içine azdan çoka doğru NaOH tanececikleri atılması daha kontrollü bir harekettir.
Çözelti hazırlandıktan sonra pozlandırılmış plaket çözeltinin içine atılır.
Pozlandırma süresi:
1. Doğru ayarlanmışsa : 1-2 dakika içinde, pozlandırma işlemi sırasında ışık gören yüzeylerin rengi açılır ve devre yolları
belirginleşir. (Bu, positive 20’nin rengi açılan yüzeyleri terkettiği manasına gelir.)
2. Kısa ise : Işık gören yüzeylerin rengi fazla değişmez. Devre yolları belirginleşmez. Bu durumda plaket çözeltiden çıkarılır,
bol su ile yıkanır ve iyice kurutulur. Aydinger kağıdı, ilk pozlandırma işleminde yerleştirildiği şekilde plaket üstüne yerleştirildikten
sonra bir süre daha pozlandırma yapılmalıdır.
3. Uzun ise : Işık gören yüzeylerin rengi açılır. Buna ek olarak ışık görmeyen yani devre yollarını oluşturan kısımlarda
da renk açılması olur. Yollarda kesintiler olabilir, hatta bazı yollar tamamen kaybolabilir. Bu durumda plaket aseton ile iyice
positive 20 den arındırılıp su ile temizlendikten sonra positve 20 sıkılması işlemi baştan yapılmalıdır.
Notlar: Görüldüğü gibi bu adımdaki işlemler iki ayrı değişkene bağlıdır.
1) NaOH çözeltisinin derişimi, 2) Pozlandırma süresi. Birkaç denemeden
sonra bu iki değişken arasında uygun bir denge noktası yakalanacaktır.
NaOH çözeltisinden çıkartılan plaket su ile yıkanır ve kurutulur.Artık karanlık odada yapılması gereken işlemler bitmiştir.(Bu aşamada
devre Şekil 7’deki gibi gözükmelidir.) Devre yolları üstünde son kontroller yapılır. Kopuk yada incelmiş yollar var ise Edding
baskı devre kalemi ile üzerinden geçilir.(Şekil 7)
Şekil 7: NaOH Çözeltisinden çıkan devrenin görünüşü ve Edding kalemiyle incelen yolların düzeltilmesi
Birbirine değen kısımlar var ise tornavida yada benzeri sivri bir cisimle üstü kazınır.(Şekil 8)
Not:Bu iki işlem devrede problem olduğu zaman yapılacaktır. Düzgün bir devre şemasında bu adımların yapılmasına gerek yoktur.
Şekil 8: Tornavida ile birbirine temas eden alanların kazınması
Herşey kontrol edildikten sonra, sıra plaketin aside atılıp positive 20 kaplanmayan alanların eritilmesine gelmiştir. Bu işlem için
iki yol vardır.
50 °C de doygun FeCl3 çözeltisi. (Erime süresi 20-30 dakikadır.)2. Oda sıcaklığında %30’luk HCl Çözeltisi + Hızlandırıcı olarak
Hidrojen Peroksit (Erime süresi 5-10 dakikadır. İşlemin hızlanması için Hidrojen Peroksit miktarı arttırılabilir.)
Not:
2. yola kolay bir alternatif olarakta “3 ölçek tuz ruhu + 1 ölçek Perhidrol (Oksijenli Su/Hidrojen Peroksit)” karışımını söyleyebiliriz.
Benim tavsiyem, tehlikesiz olması açısından ilk denemelerde FeCl3 karışımının kullanılmasıdır. Bu karışının insan tenine temasında
herhangi bir sakınca yoktur. Ancak 2. karışım kesinlikle insan tenine temas etmemelidir. HCl çözeltisi kullanıldığında güvenlik
için mutlaka önlük giyilmeli ve eldiven takılmalıdır. Benim örneğimde Hidroklorik Asit çözeltisi kullanılmıştır.
Şekil 9a : Plaket HCl çözeltisine ilk atıldığında
Şekil 9b : Plaket HCl çözeltisine atıldıktan 10 dakika sonra
Çözeltiler
metal olmayan bir kap içinde hazırlanmalıdır. Daha sonra plaket çözeltinin içine atılabilir. Erimenin gerçekleşebilmesi için bakır
yüzey üstüne her zaman temiz çözelti gelmelidir. Bu yüzden 1-2 dakika aralıklarla çözeltiyi koyduğunuz kabı hafifçe sallamanız
gerekmektedir.Eritme süreleri için yaklaşık değerler verilmiştir. Kuşkusuz bu süreler çözeltilerin derişimiyle orantılıdır. Devreyi
gözleyerek erimenin ne kadar süreceği belirlenir. Eritme tamamlandığında plaket bol su ile yıkanır ve asitten arındırılır.(Şekil 10)
Eritme işlemi sona erdiğinde devre şeması haricindeki tüm bakır alanlar erimiş olmalıdır. Devre yolları koyu mavi renkte görünecektir.
Bakır bu mavi katmanın altındadır. Bakır üstündeki bu mavilikleri kaldırmak için devre dikey bir şekilde tutularak üst kısımdan
aşağıya doğru yatay hareketlerle aseton sıkılır. Aseton bu şekilde sıkılmaz ise plaket üstünde aseton birikebilir. Bu, devrenin çalışmasına
bir engel teşgil etmez ancak göze hoş gelmeyen mavi bir leke oluşturur.
Son olarak devre tekrardan bol su ile yıkanır ve kurutulur. Devreniz artık delinmeye ve devre elemanlarının montajlanmasına
hazırdır.
Şekil 10-a : HCl çözeltisinden çıkarılan devrenin ön yüzü
Şekil 10-b : HCl çözeltisinden çıkarılan devrenin arka yüzü
Benim yaptığım kart ISA Slotuna takılacağı için bazı kısımlarım kesilmesi gerekmiştir. (Şekil 11)
Şekil 11: Gereksiz kısımlar kesildikten sonra kartın görünüşü
Son olarak Lehimleme sırasında çekilen bir fotograf. Şekil 11
de asetonla temizlenmemiş, şekil 12 de ise asetonla temizlenmiş
kart görünmektedir.
Şekil 12: Lehim ve entegre yuvaları delindikten sonra
yunus.hacettepe.edu.tr/~b0164043/
selamın aleyküm acaba her chip te arka şekil aynımı
arkadaşlar kuşe kagıdı zahmetli bir iş.ben tabelacıların kullandıkları renkli yapıştırma kagıtları vardır herkes bilir.o kagıtların altındaki kagıdı kullanıyorum ve mükemmel sonuç elde ediyorum.5 dk ısıtıp daha sonra plaketin ılımasını bekliyorum ılıdıktan sonra kegıdı çekiyorum ve kagıttaki devre oldugu gibi plakete geçiyor çık ince yollarda bile mükemmel sonuç alıyorum.onun için kuşe kagıdı bırakın inanın az zahmetle mükemmel sonuç alacaksınız
Tebrik ederim Güzel Bir çalışma
Arkadaşlar bu baskı yontemini bende kullanıyorum fakat şu yontem güzel hemde çift tarafli baskı yapılabiliyor şu linkleri izlemenizi tavsiye ederim. adam mükemmel bastı
Yaldız Kagıtı çok işe yarıyor mükemmel baskı için ama sıvı demir3klorür bulması biraz kafamı kurcalıyor
ikitellide bir kimyasalcıda buldum fakat 75kg’lik satıyor ben ne yapayım o kadarı 5 kglik fazlası ile yeter
[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=I7NKZnsDoCA&feature=related[/youtube]
[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=L-cYd8OQqCs&feature=related[/youtube]