PLC Dersleri Türkçe Bilgiler Animasyon ve Videolar PLC Nedir

PLC Dersleri PLC Türkçe bilgiler flash animasyonlar ve görüntüler PLC programlama, plc cpu çalışması, örnek plc şemaları, plc kodları ve daha bir çok bilgi.. Emeği geçen hazırlayan kişilere teşekkürler

Video dosyaları hakkında bilgi

ilker_32 Alıntı : Arkadaşlar aslında resimli anlatımlar vardı. Ama video tipinde ve plc ve panel birlikte olmadığını görünce tekrar yeni bir başlık açtım. Bu iki linkin birincisi S7 315-2DP bir plc de basit bir similasyon anlatımı var . Diğer linktede bu birinci linkte yapılan uygulamanın protool da TP270 de basit bir uygulamanın nasıl yapıldığı anlatılıyor. İki programda pc de çalışarak bir birleri ile iletişim kuruyorlar. Pc im yavaş olduğu için kayıt hızı biraz düşük oldu. Bu arada bu linkler ortalama 3 er MB civarındadır. Yalnız açılınca yaklaşık 700 er MB oluyorlar

Video listesi

basit bir set reset devresinin FC olarak yazılmasına örnek
S7 315-2DP-protool TP270 basit bir uygulama
S7 315-2DP bir plc de basit bir similasyon
say__305_c__305__devam

PLC Nedir ?

Endüstriyel uygulamaların her dalında yapılan genel amaçlı kumanda ve otomasyon çalışmalarının bir sonucu olan PLC tekniği, kullanıcılara A’dan Z’ye her türlü çözümü getiren komple bir, teknoloji alt grubudur.

Endüstriyel kontrolün gelişimi PLC’lerin gerçek yerini belirlemiştir. İlk önce analog kontrolle başlayan, elektronik kontrol sistemleri zamanla yetersiz kalınca, çözüm analog bilgisayar adını verebileceğiz sistemlerden, dijital kökenli sistemlere geçmiştir. Dijital sistemlerin zamanla daha hızlanması ve birçok fonksiyonu, çok küçük bir hacimle dahi yapılabilmeleri onları daha da aktif kılmıştır. Fakat esas gelişim, programlanabilir dijital sistemlerin ortaya çıkması ve mikroişlemcili kontrolün aktif kullanıma geçirilmesinin bir sonucudur.

Mikroişlemcili kontrolün, mikroişlemci tabanlı komple sistemlere yerini bırakmak zorunda kalması, Z80 ile aylarca süren tasarlama süresinin yanında, baskı devre yaptırmak zorunda kalınması ve en küçük değişikliğin bile ağır bir yük olmasının sonucudur. İşte bu noktada PLC’ler hayatımıza girmeye başlamıştır.

İlerleyen zaman içinde çeşitli firmalar muhtelif kapasitelerde PLC’ler üretmişlerdir.Bu firmalar arasında Mitsubishi, Toshiba gibi firmalar küçük tipte, kapasite bakımından alt ve orta sinif PLC’ler üretmişlerdir. Siemens, Omron, Allen-Bradley, General Electric, Westinghouse gibi firmalar da PLC sistemlerini daha geniş bir tabana yayarak alt, orta ve üst sınıflarda PLC’ler üretmişlerdir.

PLC sistemlerin avantajları

PLC’lerin, daha önce kullanılan konvansiyonel sistemler ile karşılaştırıldığında bir çok avantajı vardır. Eski sistemlerin getirdiği birtakım zorluklar bugün PLC’lerin yaygınlaşması ile aşı1mıştır. PLC sistemleri önceki sistemlere göre daha az yer kaplamaktadır. Dolayısıyla kontrol sisteminin yer aldığı dolap yada pano boyutları oldukça küçülmektedir. Sınırlı alanlarda kontrol mekanizmasının kurulması imkanı ortaya çıkmıştır. Sistem için sarf edilen kablo maliyetleri nispeten daha azalmıştır.

Ayrıca PLC sisteminin kurulmasının kolay olması ve kullanıcıya, kurulu hazır bir sistemin üzerinde değişiklik ve ilaveleri kolayca yapabilme esnekliğinin sağlanması, PLC’lerin giderek yaygınlaşmasına ve endüstride her geçen gün daha fazla kullanılmalarına neden olmuştur. Bu avantajlar ile proje maliyetleri de azaltılarak, proje mühendislerine de ticari açıdan büyük faydalar sağlamıştır.

PLC Flash Animasyon Dosyaları
anor.swf
bcdyeni.swf
binarytobcd.swf
carpma.swf
comparison.swf
counte44.swf
counter46ex.swf
fun.swf
fun300.swf
hesap.swf
odev1.swf
sayici.swf
set_reset.swf
shfregister.swf
text1.swf
text2.swf
textandor.swf
textbcdtobin.swf
textbintobcd.swf
textcomp.swf
textfun.swf
texthesap.swf
textsayici.swf
textset.swf
textshf.swf
texttimer.swf
timer1.swf
trafik4.swf

PLC ile röleli sistemlerin karşılaştırılması

1. PLC ile daha üst seviyede otomasyon sağlanır.
2. Az sayıda denetim yapılan durumlarda tesis yatırımı PLC’ de daha fazladır.
3. PLC’li sistem daha uzun süre bakımsız çalışır ve ortalama bakım onarım süresi (MTTR-Meal Time To Repair) daha azdır.

4. Arızalar arası ortalama süre (MTBF-Mean Time Between Feilures) PLC’li sistem için 8000 saatten daha fazladır.

5. Teknik gereksinimler değişip arttıkça PLC’li sistem az bir değişiklikle ya da hiçbir değişikliğe gereksinim duyulmadan yeniliğe adapte edilebilirken röleli sistemde bu oldukça zordur.

6. PLC’ler daha az bir yer kaplar ve enerji harcarlar

SMATIC S7-200 MICRO PLC

SIMATIC S7-200 PLC Ne işe yarar ?
Küçük boyutları ve güçlü komut seti ile S7-200 ‘ü, küçük otomasyon projelerinin her dalında kullanabiliriz. Bazı uygulama alanları bina otomasyonu, hidrolik presler, trafik lambaları, otomatik kapılar, asansörler, ısı kontrolü gereken fırınlar, karıştırıcılar, şişeleme makineleri, paketleme makineleri, pompalar, hidrolik pnömatik kaldırma platformları gibi birçok dalda kullanılır.

Bu örnekleri daha ayrıntılı olarak incelersek;
1. Konveyör Sistemi: Motorları durdurmak-çalıştırmak ve gelen malzemeleri saymak için bir program yazmak için 15 dakika ayırmak yeterlidir. Ayrı ayrı taşınan malzemeleri sayabilir ve stoklarınızı da dah rahat tutabilirsiniz.

2. Kapı Kontrol Sistemi: Küçük boyutları ile en küçük makinelere bile sığar; mesela giriş çıkışlarda kapıların kontrolünü yapabilir, araç geldiğinde kapıları otomatik olarak açıp kapayabilir.

3. Trafik Lambaları: Trfiğin durumuna ve hatta yoğunluğuna göre trafiği yönlendirebilirsiniz.

4. Fırınlar: Isı ve proses değerlerinin ölçülmesi, sıcaklığın ve prosesin istenilen şekilde yönlendirilmesi ve vanaların açılıp-kapatılması için 50 satırlık bir program yazarak, hem yer, hem de maliyet olarak daha avantajlı ve daha güvenilir bir sistemle çalışacaksınız. Sistemde hata bulmanız kolaylaşacak, fırın ısısını ve çalışma süresini kontrol etmek için kolaylıkla ekran takabileceksiniz.

5. Pompalar: Bir Pompanız var, son seferde kaç litre satış yaptınız veya makine açıldığından beri kaç litre satış çıkış elde ettiniz. Litre fiyatınız ne kadar ve müşteri size ne kadar bir ücret ödeyecek. Programını yazın ve gerektiğinde birim fiyatları değiştirin, yada fiyat artışını otomatiğe bağlayın ve mesela ayda %10 otomatik artış yaptırın.

PLC Programlama

Bilgisayar programıyla PLC Program farkı

Bilgisayar programları yaptıkları işleri, sırasıyla ve birbiri ardınca test edebilen belli mantık işlemlerine göre yerine getirirler. Fakat PLC ‘ler için durum biraz daha farklıdır. PLC programı devamlı bir cevrim halindedir. Bütün komutlar sırasıyla işletilir ve yine başa dönülür. PLC programının tamamı bilgisayar dillerinde döngü adı verilen kısımlar gibidir. PLC programı yüksek seviyeli programlama dillerinde While/Wend komutları arasında yazılmış program parçalarına benzer şekilde çalıştırılır.

Fakat PLC programının işlem tarzı itibariyle, biraz farkı vardır. PLC ‘de program aynı anda birkaç olayı gerçekleştirir. Dolayısıyla birbirinden bağımsız olayların ve dolayısıyla komutların aynı anda işletilmesi, yani bir olay bitmeden diğerine başlanılması gerekir. Bu iş için en ideal işleyiş tarzı, bir döngü içine bütün komutları yazmak ve döngüyü de bütün olayların en iyi şekilde kontrolü için döngüyü mümkün olan en yüksek hızda çalıştırmaktır.

PLC İşletim Sistemi:
Bütün PLC işletim sistemlerinde birbirine çok benzeyen işletim sistemi programları kullanılır. Bu programlar
ROM’da bulunur ve üretim aşamasında sisteme yüklenir. Genel olarak işletim sistemi programı şu işlevleri yerine getirir:

1-Kullanıcı programını yürütür.
2-Olay ve zamana bağlı kesme hizmet programlanmasının çalışmasını düzenler.
3-Sistemin hatalı çalışma durumlarını belirler ve PLC’lerin haberleşmesini düzenler.

Süreç denetimi: Bu uygulama Plc’nin sıcaklık, basınç, hız ve debi gibi birkaç fiziksel parametreyi denetleme yeteneği ile ilgilidir.

Örnek olarak; plastik enjeksiyon kalıp makineleri, ekstrüzyon makineleri, ısı uygulama ocağı verilebilir. Veri yönetimi: Yeni PLC’lerin genişletilmiş bellek kapasiteleriyle sistem, denetlediği makineyi veya süreç hakkında veri toplayan bir veri veri yoğunlaştırıcı olarak kullanılabilir. Sonra bu veri, denetleyicinin belleğindeki referans veri ile karşılaştırılır ya da inceleme ve rapor alımı için başka bir aygıta aktarılabilir.

Bu uygulamada büyük malzeme işleme sistemlerinde, insansız esnek üretim hücrelerinde ve kağıt, birincil metaller ve yiyecek işleme gibi birçok proses sanayiinde sıkça kullanılır.

PLC ( Programmable Logic Controller ) ler 1970lerde ortaya çıkmış ve o tarihten bu tarafa üretim kontrol teknolojisinde en yaygın bir şekilde kullanılmaktadır . PLCler fabrika kontrolünde popülerliğini artırmaya devam etmektedir ve muhtemelen de belirli bir süre de hakim unsur olarak kalacaktır . Bunun nedeni de PLClerin sunduğu avantajlardır .

• Karmaşık sistemlerin kontrolünde en ekonomik çözüm
• Esnek yapıya sahip ve başka sistemlere kolay ve çabucak uygulanabilir .
• Hesaplayıcı ünitelere sahip olmasından ötürü sofistike kontrolleri gerçekleştirebilir .
• Programlaması ve arıza takibi kolaydır
• Güvenilir parçalardan oluştuğu için yıllarca sorunsuz çalışabilir .

Bir PLC kabaca bir CPU( Merkezi işlemci birimi), bellek alanları ve giriş/çıkış bilgilerini alıp verecek uygun devrelerden oluşur . PLCyi yüzlerce veya binlerce adet ayrı röleler , sayıcılar , zamanlayıcılar ve veri saklama yerlerinden oluşmuş bir kutu gibi düşünebiliriz . Bu kadar eleman aslında fiziksel olarak mevcut değildir . Sadece simule edildiklerini ve sanal olarak yazılımca yaratıldıklarını düşünebiliriz . Bu dahili röleler register(yazmaç)larda bulunan bit konumlarında simüle edilirler .

Dahili Röleler : ( kontaklar ) Bunlar dış dünyaya bağlanır. Fiziksel olarak vardırlar ve switch( anahtar ) , sensor(algılayıcılar) vs gibi elemanlardan sinyal alırlar . Röleden çok transistor olarak imal edilirler .

Dahili Yardıcı Röleler : ( kontaklar ) : Ne fiziksel olarak vardırlar ne de dışarıdan bir sinyal alırlar . Simüle edilmiş veya sanal röleler diyebiliriz . Bunlar sayesinde PLC nin harici rölelere olan ihtiyacı azaltılmış olur . Bazen de , sadece bir tek özel iş için ayrılmış röleler vardır . Bazı röleler her zaman açık , bazıları da kapalı olabilir . Bir kısmı da sadece enerji verilmesi anında çalışırlar . Bunlar genellikle ilk başlatma işlemlerinde kullanılır .

Çıkış Röleleri (bobinler) : Bunlar dış dünyaya bağlanan fiziksel bağlantılardır . Solenoid , lamba vs gibi elemanlara sinyal gönderirler . Tranzistor , röle veya triyak gibi elemanlardan imal edilebilirler .

Veri Saklama : Bir veriyi saklamak için yazmaçlar kullanılır . Bu yazmaçlar matematiksel işlemler ve veri işlemleri için geçici saklama yerleridir . Ayrıca enerji gittiğinde bilgileri saklamak için de kullanılabilirler . Enerji geri geldiğinde kesintiden önceki bilgileri saklarlar .

Ladder Mantığı :

Ladder (Merdiven) metodu PLClerde en çok kullanılan yöntemdir . Merdiven mantığı röleleri sembolize etmek amaçlı geliştirilmiştir . Bir Plcde temel programlama yöntemi olarak ladder mantığının seçilmesi mühendislerin ve satıcıların eğitimi konusunda harcanacak zamanı azaltmaktadır . Modern kontrol sistemleri hala röleleri kullanmaktadır , ancak bunlar nadiren kontrol amaçlıdır .

CJP ve EJP Komutları
CJP (Conditional jump) : Jump’a başlama komutu.
EJP (End Or Jump) : Jump yolunu ayarlama komutu.
Jump komutu kumanda devresinin bir bölümünü çalışmaz duruma getirmek için kullanılır. Jump komutları için, Oktal sistemde 77 ile 700 arasında 64 numara verilebilir.

PLC ELEMANLARI

Programlanabilir denetleyiciler olarak adlandırılan sistemler, günümüzde yaygın olarak, otomatik kontrol düzenlerinde kullanılmakta olan mikroişlemci tabanlı endüstriyel otomasyon cihazlardır. PLC ikili giriş sinyallerini işleyerek, teknik işlemleri, çalışmaların adımlarını direkt olarak etkileyecek çıkış işaretlerini oluşturur.

Çoğunlukla programlanabilir denetleyicilerin yapabileceği işlerde bir sınır yoktur. PLC, bir iş akışındaki bütün adımlan doğru zaman ve doğru sıradaki bir hareket içerisinde olmasını sağlar.

Kontrol problemlerinin çözümünde teknik olarak görülmüştür ki bu problemlerin karmaşıklığına göre PLC uygulamalar değişebilir. Bununla beraber aşağıdaki temel elemanlar PLC uygulamaları için daima gereklidir.

1) Donanım (Hardware)
2) Yazılım (Software)
3) Algılayıcılar (Sensörler)
4) İş elemanları
5) Programlayıcı

2 .1 DOD oNnAamNıImM e(lHekAtrRonDikW mAoRdüElle):r anlamında kullanılır. Bu modüller sistemin bütün fonksiyonlarını veya makineyi kontrol edebilir, adresleyebilir ve belirli bir iş akışının sırasında harekete geçebilirler. PLC’nin donanım elemanlarını şu şekilde sınıflandırabiliriz.

1) Merkezi işlem birimi (CPU)
2) Giriş birimi (INPUTS)
3) Çıkış birimi (OUTPUTS)
4) Programlayıcı birimi (PROGRAMMABLE)
5) Hafıza bölgeleri (MEMORY)
6) Sayıcılar (COUNTER)
7) Zamanlayıcılar (TIMER)
8) Bayrak foksiyonları (FLAGS)

ALGILAYICILAR ( SENSÖRLER )

Bu elemanlar kontrol edilecek bir makine ya veya bir sisteme direkt olarak ağlanırlar. Bilgi, bu elemanların elektriksel akım değerlerine göre algılama PLC’ ye iletilir. Algılayıcılara örnek olarak;

1) Sınır anahtarlar
2) İşaret üreticiler
3) Fotoseller
4) Sıcaklık algılayıcıları verilebilir.

Otomasyonun oluşturan sisteminin başlıca elemanlarından olan sensörleri, sensör çeşitlerini kısaca açıklayalım.

Basmalı veya kendi algılama maddesini gördüğünde tüm işlemlerin otomatik üretim akışı ve makine hareketlerinin geri besleme bilgisinin denetleyici birimlere aktarılması için sensörlere ihtiyaç duyulur. Sensörler konum, sınır seviye hakkında bilgi veren veya darbe iletici olarak görev yapan standart üç renkli kablolu elemanlardır.

Elektronik sensörler içerisinde iki tanesi güvenirliliğini kanıtlamıştır. Bu sensörler Endüktif ve Kapasitif yaklaşım anahtarıdır ve çok geniş bir malzeme çeşidini algılayabilir. Buna bir örnek vermek gerekirse kapasitif bir sensörle karton kutunun arkasındaki cam camın içerisinde sıvı var mı? Onu algılattırılabilmektedir. Bu durumda algılanan elemana göre sensör seçimi yapılması gerekir.

a) Manyetik sensörler, mıknatısları algılar.
b) Optik Sensörler, ışığı yansıtan veya yolunu kesen malzemeleri algılar.
c) Makaralı siviçler, makarayı bastırma gücüne sahip her şeyi algılar.
d) Kapasitif sensörler, kağıt, metal, plastik, sıvı, nem, cam gibileri algılar.
e) Endüktif sensörler, metalleri algılar.
f) Ultrasonik sensörler, sesi yansıtan veya kesen malzemeleri algılar.
g) Pnömatik sensörler, havayı yansıtan veya yolunu kesen her şeyi algılar.

İNDÜKTİF YAKLAŞIM ANAHTARLARININ ÇALIŞMA İLKESİ

İndüktif yaklaşım anahtarı, iletken malzeme içerisinde girdap akımı kayıplarının neden olduğu bir rezonans devresinin kalite faktöründeki değişikliğin fiziksel etkisinden yararlanır. Bir LC osilatörü 100 kHz. ile 1 MHz. arasında yüksek frekanslı bir elektromanyetik alan oluşturur

Bununla beraber gerçekte,yalnızca akım taşıyan iletkenden oluşan bir sargı kullanılmaz ve yüksek geçirgenliği olan Ferit malzeme yardımıyla elektromanyetik alana istenilen doğrultuda Ferit çekirdek üzerine yerleştirilen sargının manyetik alanı sensör etrafında yoğunlaşmış olur (özellikle duyarlı bir hale gelen sensörün etkin alanının ön tarafında) .

Eğer sargı ve Ferit çekirdek ayrıca bir metal ekranla çevrilmiş ise ( Bkz. şekil 3 ) manyetik alan tümüyle sensörün ön tarafındaki alanda sınırlanmış olur. Böylece sensörün kenarları anahtarlama özelliğini etkilemeden tümüyle metalle çevrilebilir ( gömülebilir montaj özelliği )

PLC İÇ İŞLETİM SİSTEMİ

Kalıcı ve yalnız okunabilir bir bellek alanına üretici firma tarafından yazılmış olan işletim sistemi programı, PLC’nin çalışmasını düzenler ve kullanıcı programın yürütülmesini sağlar. Genel olarak bir işletim sistemi programı;

1) Giriş noktalarındaki işaret durumlarının giriş görüntü belleğine yazılması
2) Programın yürütülmesi
3) Haberleşme isteklerinin işlenmesi
4) İşlemci, çevre birimleri ve bellek durumlarının incelenmesi
5) Çıkış görüntü belleğindeki değerlerin çıkış birimlerine aktarılması

Gibi işlevleri yerine getirir. Kontrolör, STOP moduna alınıncaya kadar bu işlemler sürekli tekrarlanır ve bir tarama çevrimi (scan) olarak adlandırılır.

PROGRAMLANABİLİR LOJİK DENETLEYİCİNİN TANIMI
PROGRAMLANABİLİR LOJİK DENETLEYİCİLER VE TARİHİ GELİŞİMİ
PLC’nin UYGULAMAYA KONULMASINDAKİ AŞAMALAR
PROGRAMLANABİLİR LOJİK KONTROL BİRİMLERİNE GİRİŞ
PROGRAMLANABİLİR LOJİK SİSTEMİNİN KONVANSİYONEL KONTROL SİSTEMLERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI

a- Programlanabilir lojik kontrolörler
1) Çabuk ve yeniden programlanabilme özelliği vardır.

2) Dökümantasyon için sistemden bilgi almak mümkündür.

3) Modüler yapıya sahip olduğu için, sistemi oluşturulması, işletmeye alınması bakımı ve onarımı oldukça kolaydır.

4) Sistem bir bilgisayar ile kontrol edilebilir ve bilgisayar ile bilgi alış verişi mümkündür.

5) Teknolojik gelişmelere açıktır.

6) Elektromağnetik alan etkisine açıktır. Elektriksel gürültülerden etkilendiği için gerekli önlemler alınmalıdır.

b- Röle ve Kontaktörlü Kontrol Sistemleri

1) Yeniden programlanabilme özelikleri yoktur.

2) Dökümantasyon ancak sistemin teknik verilerinin periyodik kontrolü ile mümkündür.

3) Sistemin oluşturulması, işletmeye alınması, bakım ve onarım zaman ve çaba gerekmektedir.

4) Sistemin bir bilgisayar ile kontrolü mümkün değildir.

5) Konvansiyonel bir yöntem olduğu için teknolojik gelişmelerden daha az yararlanabilmektedir.

6) Elektromağnetik alan ve gürültüden çok fazla etkilenmez.

Kompleks Yapı : Birçok makinenin aynı anda kontrolü, hafızadaki her motora ait alt programlar ile kolaylıkla yapılabilmektedir.

Esneklik : Bir PLC programı ile değişiklik, klavye yardımı ile birkaç dakika alır. PLC kontrollü sistemler için kablo değişikliği gerekmez. Memory arttırılabilir.

Kontak Sayısı : PLC içerisindeki her bir bobin bir çok sayıda kontağa sahiptir. Örneğin 4 kontağı olan ve hepsini kullanan klasik röleli bir panel için fazladan üç kontak gerektiren bir değişiklik yeni bir röle eklenmesi ile hem zaman kaybına ham de fazladan maliyete neden olur. Oysa PLC kullanımı ile bu değişiklik, klavye ile 3 adet kontak çizimi gerektirir ve bu kontaklar hafızada mevcuttur.

Pilot Çalışma : Programlanmış bir PLC, büroda veya laboratuarda önceden çalıştırılıp kontrol edilebilir, programın printer çıkışı alınabilir. Hatta evde bile PLC alanındaki firmaların simülasyon programları ile bu tasarımlar yapılabilir.

Display Monitör : Bir PLC programı, iletişim sırasında direkt olarak monitörden izlenebilir. Lojik koşullar gerçekleştiğinde, bir devrenin çalışması bu monitörden kolaylıkla takip edilebilir. Arıza tarama çok daha kolaydır. Ayrıca geçmiş çalışma durumlarını sonradan izlemek olasıdır.

İşletim Hızı: PLC lojik işlemlerini, hızı ms mertebelerinde alan tarama zamanında (scan-tıme) gerçekleştirir. Bu süre PLC de kullanılan mıcroprocessor frekansına, programın içeriğine ve uzunluğuna bağlı olarak 3-200 ms arasında değişir.

Güvenilirlik : PLC oldukça güvenilir ve hemen hemen tüm elemanların bir çok tehlikeye karşı korunmuş olduğu elektronik birimlerden meydana gelir.

İletişim : Çeşitli arabirim elemanlarıyla, PLC‘lerin birbirleri ile veya akıllı cihazlarla
iletişimi mümkündür.

Programlama : Programın yüklenmesi, çalıştırılması ve çalışmanın izlenmesi el programlayıcısı ile yapılabildiği gibi kişisel bilgisayarlara ara bağlantı yapılarak da sağlanabilir. EEPROM modülü kullanmak yedekleme ve bir başka PLC’ye program kopyalanması için seçilecek bir yöntemdir.

Holding Memory :İsteğe bağlı olarak, elektrik kesintisi halinde son durumdaki değişkenlerin saklanması mümkündür.

ADC ve DAC: Günümüzde hemen hemen tüm PLC’lerde anolog/digital ve digital/anolog çevirici bulunmaktadır. Böylelikle PLC’nin matematiksel işlem kabiliyetine bağlı olarak PID ve benzeri kontrol algoritmalarında kullanılabilmektedir.

Stabilite: Röleli kontrol sistemlerinde fiziksel gecikme sonucu ortaya çıkan yarı kararlı geçiş durumları ve hataları, PLC programlamasında da I/O tarama süresi ve program işletim gecikmeleri göz önünde bulundurulmalıdır.

PLC İle Bilgisayarlı Denetim Karşılaştırılması

Bu karşılaştırmada da PLC’li sistemlerin bilgisayarlı denetime göre birçok üstünlükleri görülmektedir:

1. PLC fabrikaların çalışma ortamlarına göre (rutubet, titreşim, sıcaklık ve yüksek mağnetik alan gibi) dizayn edilmiştir. Oysa bilgisayarlı denetim sitemlerinin çoğu bu ortamda çalışmayacak şekilde üretilmiştir.

2. PLC donanım ve yazılım olarak fabrika ortamında çalışan kişilerin (teknisyen gibi) anlayacağı şekilde basit olarak dizayn edilmiştir.

3. PLC yazılımında kolay anlaşılabilen ve genelde tüm teknisyenler tarafından bilinen merdiven dili kullanılmaktadır. Oysa bilgisayarlı denetim sistemlerinde her firmanın ayrı bir yazılımı vardır ve bunların öğrenilmesi oldukça zordur.

Bunun yanında PLC bilgisayarlı denetim gibi çok karışık programları işletemezler. Ancak son yıllarda PLC’ler de bu eksiklerini giderme yolunda bazı ilerlemeler sağlanmıştır. Örneğin PLC’lere kesme rutinleri, dallanma komutları ve alt program çağırma gibi işlevlerde eklenmeye başlanmıştır.

Bugün günlük hayatımıza giren kişisel bilgisayar (personel computer) PLC’lere büyük yardımcılardır. Özellikle verilerin toplanmasında ve saklanmasında PLC’ye yardımcı olurlar. Ayrıca kişisel bilgisayarlar fabrika ortamında çalışan PLC’lerin

KONVANSİYONEL KONTROL SİSTEMLERİ (KLASİK SİSTEM)

Diğer bir isimle röleli sistem olarak bilinen bu sistemin daha iyi anlaşılmasını sağlamak için özel amaçlı yapılan elemanların sık kullanılanlarının tanıtımı ile başlayarak daha sonra da

PLC ZAMAN RÖLESİ

Kumanda devrelerinin vazgeçilmez elemanlarından birisidir. Kumanda devrelerinde zamanla çalışması veya belirli bir zaman sonra durması gereken yerlerde bu röleler kullanılır. Zaman röleleri üretilirken iki çeşit üretilmiştir. Bunlar ters zaman rölesi ve düz zaman rölesidir.

Düz zaman rölesinin çalışma mantığı röle bobinine enerji verildikten sonra ayarlanan zamana gelene kadar kontakları konum değiştirmez. Yani açık olan kontak kapanmaz kapalı olan kontak açılmaz. Ayarlanan değere geldiğinde açık olan kontak kapanır kapalı olan kontak açılacaktır.

Herhangi bir durumda zaman rölesinin enerjisi kesildiğinde kontaklar ilk konumunu alacaktır. Zaman rölelerinin kontaktörlerde olduğu gibi istenildiği kadar normalde açık ve kapalı kontakları yoktur. Zaman rölelerinin bir tane normalde açık be bir tanede normalde kapalı kontağı mevcuttur.

PLC PROGRAMLAMA

Programlama teknikleri yazılış biçimine göre doğrusal programlama olarak iki gruba ayrılır. Doğrusal programlama olarak iki gruba ayrılabilir. Doğrusal programlamada bütün komutlar art arda yazılır ve yazılış sırasına göre yürütülür. Yapısal programlamada ise program blokları biçiminde yapılar kullanılır. Her iki programlama tekniğinde de işlem komutları ile programlama ve merdiven (Ladder) diyagramı ile programlama biçimleri kullanılabilir.

Merdiven diyagramı biçiminde programlama, kontaklı kumanda devrelerinin ANSI standartları devre simgeleri ile gösterilişine benzeyen bir grafiksel programlama yöntemi olup program girişi grafiksel olarak yapılır. Bu programlama tekniğinde komutlar yerine normalde açık kontak, normalde kapalı kontak, hatlar, röle bobini, zamanlayıcı ve sayıcı gibi elemanları simgeleyen kutular kullanılır.

Burada PLC’lerde kullanılan komutların çalışma prensibi genel olarak anlatılacak bu komutlar Siemens’in ürettiği sımatic S7-200 serisi PLC’de detaylı bir şekilde örneklerle anlatılacaktır.

OUT (ÇIKIŞ Komutu) Çıkış komutu OUT ile çıkış rölesi, zaman rölesi sayıcı gibi elemanların girişten gelen sinyal ve program doğrultusunda çıkış elemanlarını aktif veya pasif yapma işlemlerini gerçekleştirir.

LOAD (YÜKLE ) Komutu LOAD komutu ile kontağı veya kontakları akümülatöre (yığın kaydedicisini) yükler. Normalde açık olan kontakları dağıtım hattına bağlanmasını sağlar.

LOAD NOT Komutu LOAD komutunun tümleyenini yükleyen komut LOAD NOT komutudur.

AND komutu normalde açık kontakların birbirleri ile seri bağlanmalarını sağlar.

OR komutu ile normalde açık bir kontağı daha önce yüklenmiş bulunan kontakları paralel bağlamaya yarayan bir komuttur.

AND NOT Komutu Bu komutlarla normalde kapalı bir kontağı daha önceden yüklenmiş olan
kontakları birbirleri ile seri bağlantısının yapılmasını sağlar.

OR NOT Komutu Bu komutla normalde kapalı olan bir kontak veya röle bir önceki röle veya
kontağa paralel olarak bağlantısını sağlar.

AND BLOCK komutu ile iki kontak bloğu birbirlerine seri olarak bağlanmalarını sağlamaktadır.

OR BLOCK komutu ile bir bloğu veya röleyi bir önceki blok veya röle grubuna paralel bağlama işlemi gerçekleştirilir.

END Komutu Bu komut programın sonunda kullanılır. Programın bitiğini gösterir. Bu komut
genelde çoğu firmaların ürettiği PLC’lerde aynıdır. Bu komut konulmadığı taktirde yazılan programın işleyişi yukardan aşağıya doğru komutlar işlenerek inildiğinden bu komut görülmediği taktirde daha programın devamı varmış gibi işleme devam etmek isteyecektir.

Bundan dolaydır ki her programın sonuna bu komut konulması gerekir. Yukarıda anlatılan komutlara ek olarak zamanlayıcı ve sayıcı komutları da dahil edilebilir. Bu komutları ayrıntılı olarak incelenecek olan Simatic S7-200 PLC’de incelenecektir. Yukarıda sırayla anlatılan komutlar tamamen öğrenmeye çalışan insanlara bir fikir vermek amacıyla kullanılmış komutlardır.

Bu komutlar üretimi yapılan PLC’lere göre farklı şekilde kullanılabilir. Fakat temelde hepsinin görevi aynıdır. Bundan dolayıdır ki kullanılacak PLC’nin yardımcı el kitabına bakılarak programın yazılması gerekir.

PLC SEÇİMİNDEKİ BAKILACAK ÖZELLİKLER

Bir kumanda sistemi için PLC seçiminde göz önünde bulundurulması ve bakılması gereken azami özellikleri sıralamak gerekirse bunlar aşağıdaki sıralanan maddeler şeklinde belirtilebilir.

1) İki seviyeli kumanda işaretlerinin bağlandığı ayrık (lojik, dijital) giriş-çıkış noktası sayısı ve elektriksel özellikleri

2) Program ve veri belleği kapasitesi (Kapasitenin kullanılan işlem doğrultusunda ne küçük nede gereksiz büyük seçilmemesi)

3) Komut işleme hızı
4) Zamanlayıcı, sayıcı sayısı
5) Gerçek zaman saati
6) Kesme işletim yeteneği
7) İletişim olanakları
8) Program yedekleme olanakları

9) Kullanıcının yazmış ve PLC’ye yüklenen programın başkaları tarafından yedeklenmemesini sağlamak için gerekli şifre koruması PLC’nin geri beslemeli kontrol sistemlerinde kullanımı için ayrıca Analog giriş-çıkış sayısı matematik işlem yeteneği gibi özelliklere bakılarak alınması gerekir.

SIMATIC S7-200 KONTROLÖRÜNÜN ÖZELLİKLERİ

Bilindiği üzere günümüzde PLC çok çeşitli markalarda ve modellerde üretimi hızlı bir şekilde gelişmekte ve üretimi yapılmaktadır. Piyasada sıkça rastladığımız siemens firmasının üretmiş olduğu PLC olan simatic S7-200 ailesi olan ve bu modellerinde CPU’ya göre giriş ve çıkış ve çeşitli özeliklere haiz olan PLC’yi incelemeye ve bu marka PLC ile programların yazılımı ve deneysel olarak laboratuarda uygulamalar şeklinde incelemeye alacağımızdan dolayı bu PLC’nin özelliklerini açıklayalım.

SIMATIC S7-200 ailesi programlanabilir kontrolörleri, maksimum 64 giriş, 64 çıkış noktası bulunan küçük boyutlu otomasyon sistemlerinin kumanda devreleri ve 12 analog giriş, 4 analog çıkış noktası gerektiren geri beslemeli kontrol devrelerinin gerçekleşmesi için geliştirilmiş bir otomasyon aygıtıdır.

S7-200 serisinin; CPU 210, CPU212, CPU 214, CPU 215 ve CPU 216 ve daha ileri olarak CPU 221 gibi modelleri vardır. CPU 210 modeli çok küçük basit kumanda devrelerinin gerçekleştirilmesinde kullanılır. Diğer modeller hem kumanda devreleri hem de geri beslemeli kontrol devrelerinin gerçekleşmesi için kullanılabilir.

Ancak, CPU 214, CPU 215 ve CPU 216 modellerinde gerçek sayılar üzerinde matematik işlem yapabilme olanağı sağlayan komutlar bulunduğundan geri beslemeli kontrol algoritmaları veya sayısal filtre yazılımları daha kolay gerçekleştirilebilir. CPU 215, CPU 216 modellerinde ise endüstriyel kontrol sistemlerinde yaygın olarak kullanılan PID kontrolü işlevini gerçekleyen PID fonksiyon komutu bulunur.

SIMATIC S7-200 PLC PROGRAMLANMASI
CPU 214’ün genel özellikleri
Yığın Kaydedicisi
SET ve RESET Fonksiyonu
Yardımcı Röle
MERDİVEN (Ladder) DİYAGRAM
KOMUT (Statement List) LİSTESİ
SIMATIC S7-200 PLC’nin KOMUT SETİ

PLC ZAMANLAYICI (TIMERS)

Röleli sistemlerde (Klasik sistem) geciktirme işlemi zaman röleleri ile yapılmakta idi Standart bir zaman rölesinin çalışma özelliği zaman rölesinin bobinine gerilim verildiğinde ayarlanan zaman dilimine kadar gecikmeli olarak kontaklarını konum değiştirmez. Ayarlanan süre geldiğinde açık olan kontağını kapatır. Kapalı olan kontağını açma yaparak bu gecikme kumanda sisteminde kullanılmakta idi.

Eğer bobinin herhangi bir nedenden dolayı enerjisi kesildiğinde sayma işlemi durur. Tekrar
gerilim verilirse zaman değeri tekrar baştan başlama mantığı ile çalışmakta idi. Bu durumda da kontakları ilk konumuna dönerdi. PLC’lerde de geciktirme işlemini zamanlayıcılarla halledilmektedir. Çeşitli zamanlayıcı komutları vardır. Bu zamanlayıcı komutları PLC’den PLC’ye değişmektedir. Bu kaynakta Sımatıc S7-200 PLC detaylı incelendiğinden bu PLC’de ki zamanlama işlemi olarak iki çeşit zamanlayıcı gruba ayırmak mümkündür.

PLC SAYICI (Counter) KOMUTU

Sayıcılar zamanlayıcılar gibi sürekli enerji uygulandığında çalışmazlar. Sayıcıların çalışma mantığı sıyıcının girişine bağlı olan buton veya kontağın On durumu ve Off durumu oluşması gerekir. Bu sayıcının girişine bağlanan kontağın Off durumundan On durumuna geçtiğinde sayıcı değeri bir artar.

Sayıcıların türüne göre bu sayı artar veya azalır. PLC’lerde iki çeşit sayıcı vardır. Bunlardan birincisi CTU (Up Counter) yukarı sayıcı, ikincisi ise CTUD (Up/Down Counter) yukarı/aşağı sayıcıdır. Sımatıc S7-200 PLC’de CPU’larına göre sayıcı sayısı değişmektedir.