Op-amplı devreler

Op amplar ile bir çok devre yapılıyor zaten bir çok entegrenin bazı bölümleri op amplardan oluşuyor 741, LM358 vb op amplar ile yapılmış çoğu basit devre şemaları devreler yazıdaki şemaların ve açıklamaların bir çoğu internet üzerinde bulunan çeşitli kaynaklardan (pdf, doc vb.) alınmıştır Emeğigeçen hazırlayan kişilere teşekkürler.

Op-amplı VEDEĞİL (NAND) kapısı

LM1900 op-amplı VEDEĞİL kapı devresinde A ve B girişlerinin her ikisine de +VCC düzeyinde bir gerilim uygulandığında çıkıştan 0 voltluk bir gerilim alınır.

vedeğil kapısı, kapı devresi, op amp kapı, lm1900 op amp, op amp gate circuit, nand kapı devresi

Op-amplı VEYADEĞİL (NOR) kapısı

LM1900 op-amplı VEYADEĞİL kapı devresinde sabit gerilim faz çevirmeyen girişe uygulanmıştır. Devrede tersleyen girişteki direnç değerleri, terslemeyen girişteki direncin yarısı kadar seçilmiştir.

Devrenin A ve B girişlerine 0 voltluk bir gerilim uygulandığında çıkıştan +VCC değerinde bir
gerilim alınır. Girişlerin herhangi birisine ya da ikisine birden +VCC değerinde bir gerilim uygulandığında ise faz çeviren girişin gerilimi faz çevirmeyen girişin geriliminden büyük olacağından çıkıştan 0 voltluk gerilim alınır.

nor kapısı, kapı devresi, op amp nor, veyadeğil kapısı, op amp nor circuit

Op-amplı gerilim izleyici (voltage follower) devresi

Çıkış empedansı yüksek olan bir devrenin düşük empedanslı bir devre ile
uyumlu çalışmasını sağlamak için kullanılan devredir.

devre ‘de görülen bağlantıda giriş empedansı (Zgrş) yaklaşık 100 Mohm, çıkış empedansı (Zçkş) yaklaşık 0,1 ohm kadardır. Devrenin bant genişliği ise 1 MHz dolayındadır. Gerilim izleyici devresinde giriş empedansının çok yüksek olması, girişe bağlanan sisteme fazla bir yük binmesini engeller. Yani, girişdeki devreden çok çok az bir akım çekilir.

Öte yandan çıkış ucu ise alıcıya maksimum düzeyde bir akım gönderebilir. Yükseltecin çıkışından (-) girişe yapılan köprü (bağlantı) sayesinde devrenin çıkış gerilimi giriş gerilimine eşit düzeyde olur. Yani, Vgrş =Vçkş ‘dır. Devrenin kazancı ise denklemine göre 1 olacaktır.

op amp gerilim izleyici, op amp voltage follower, op amp devresi, gerilim izleyici

Op-amplı gerilim kontrollü osilatör devresi

A-B’de verilen op-amplı gerilim kontrollü, testere dişi biçiminde sinyal üreten osilatör devresinde geri besleme elemanı olarak PUT ve kondansatör kullanılmıştır.

PUT adlı elemanın A ucuna uygulanan gerilim G ucuna uygulanan gerilimden 0,6-0,7 V fazla olduğunda A’dan K’ya doğru akım geçirir. Örneğin PUT’un G ucuna 2 V uygulanmışsa, A ucuna uygulanan gerilim 2,6 V olduğunda A’dan K’ya akım geçişi olur.

Gerilim kontrollü osilatör devresinin çıkış geriliminin seviyesi PUT’un iletime geçme değerine ulaştığında kondansatör üzerinde biriken elektrik yükü A-K uçları arasından geçerek boşalır ve devre resetlenir (sıfırlanır). C’nin boşalması PUT’un A ucuna gelen gerilimi
düşüreceğinden bu eleman kesime gider.

PUT kesime girince C tekrar dolmaya başlar. PUT’un sürekli olarak iletim ve kesim olması çıkışta testere dişine benzer bir sinyalin oluşmasını sağlar. A devresin’deki gerilim kontrollü osilatör devresinde giriş ucuna negatif gerilim uygulandığından çıkıştan pozitif polariteli
testere dişine benzer bir sinyal alınır. Başka bir deyişle devre integral alıcı gibi çalışır.

op-amplı gerilim, osilatör devresi, op amp osilatör, put osilatör, gerilim kontrollü osilatör, kontrollü osilatör

Op-amplı uzaktan kumanda devresi

Devrede LDR’ye ışık geldiğinde geçen akım pot ve direnç üzerinde düşen gerilimi artırır. Op-ampın 3 numaralı (+) girişinin gerilimi 2 numaralı (-) girişin geriliminden büyük olduğunda 741 çıkış vererek röleyi çalıştırır. LDR’ye gelen ışık kesildiğinde röle ilk konumuna döner.

op amp kumanda, kumanda devresi, op amp ldr, 741 devresi, 741 ldr

Op-amplı devir sayısı ölçme devresi

Not: Devreyi yapacak olan kişiler @Adnan COŞKUN hocamın yorumuna dikkat etsinler. Adnan COŞKUN 2018/08/29 Merhaba Opamplı devir sayıcıda hata var, Direnç + ile foto transistörün kollektörü arasına bağlı olmalıydı, veya opampın 3 numaralı girişi foto transistörün emiterine bağlı olmalıydı. (BENCE)

Devrede fototransistöre gelen ışık, bu elemanı iletim kesim yaparak 10 kW’luk R1 direncinde bir gerilim oluşmasına neden olur. R1 üzerinde oluşan gerilim kıyaslayıcı olarak çalışan op-amp tarafından karşılaştırılır.

Op-ampın çıkışındaki gerilim zener diyot tarafından 5,1 V’ta sabit tutulur. Pervanenin dönüş sayısı arttıkça op-ampın çıkışında oluşan kare dalganın frekansı da artar. Op-ampın çıkışına analog özellikli DC voltmetre bağlanacak olursa pervanenin devir sayısı arttıkça aletin
ibresinin daha çok saptığı görülür.

Ancak uygulamada çıkışa voltmetre değil, frekansı voltaja çeviren entegre bağlanarak devir sayısını belirleme yöntemi uygulanır. Bu kitap endüstriyel elektronik sistemleri anlatmak için hazırlandığından dijital elektronik konularını içermemektedir. O nedenle devreye frekans-gerilim çevirici eklenmemiştir.

devir sayıcı devresi, op amp sayma, devir sayıı devre, frekans gerilim çevirici

Op-amplı voltaj regülatörü devresi

Devrede Vgrş gerilimi 0 V’tan itibaren artırılırsa çıkışta oluşan gerilim de artış gösterir. Çıkış gerilimi 3 V’un altındayken zener diyot yalıtımdadır. Çıkışta oluşan gerilimin değeri 3 voltu geçince zener diyot iletime geçerek üzerinde hep 3 V’luk gerilim düşümü oluşturur.

İşte bu 3 V’luk zener diyot gerilimi op-ampın 3 numaralı (+) girişi için referans gerilimi (Vref)
görevini yapar. Op-ampın çıkış gerilimi, V1 noktasının gerilimi 3 V oluncaya kadar yükselir. Yükseliş, V1’in gerilimi 3 V olunca durur. Çünkü, op-amp çıkışının daha fazla yükselerek V1 geriliminin +3 V’un üzerine çıkması durumunda eksi (-) girişin gerilimi artı (+) girişin
geriliminden daha pozitif olacağından kıyaslayıcı olarak çalışan op-ampın çıkışı hemen düşüşe geçer.

V1 noktasının gerilimi 3 V’un altına düşecek olursa op-amp yine kıyaslayıcı olarak çalışmaya başlar ve çıkışı hemen 3 V düzeyine yükseltir. verilen op-amplı gerilim regülatörü devresinde Vçkş gerilimini R1 ve R2 dirençlerinin değerini değiştirerek ayarlamak mümkündür. Rs1 ve Rs2 dirençleri ise op-ampın girişlerini korumak için kullanılmıştır.

op amp regülatör, op amp reg, regülatör devresi, voltaj regülatörü, op amp kıyaslayıcı

Op-amplı ışığa ve ısıya duyarlı devre

Verilen
op-amplı devre ile bir çok tasarım yapılabilir.

1. A-B arasına direnç, C-D arasına NTC bağlanırsa: Ortam sıcaklığı artınca NTC’nin direnci azalır ve üzerinde düşen gerilim küçülür. Op-amp 2 ve 3 numaralı girişlerindeki gerilimleri kıyaslar. 3 numaralı giriş gerilimi 2’de bulunan gerilimden büyük olduğu anda 6 nolu ayak çıkış akımını transistöre verir.

Transistör iletime geçerek alıcıyı çalıştırır. Ortam sıcaklığı azalınca NTC’nin direnci artar ve bu elemanın üzerinde düşen gerilim büyür. Op-ampın 2 numaralı ayağına gelen gerilim 3 numaralı ayaktaki gerilimden büyük olduğu anda çıkış akımı sıfır (0) olur ve transistör kesime
gider.

2. A-B arasına direnç, C-D arasına LDR bağlanırsa: Ortam aydınlığı artınca LDR’nin direnci azalır ve üzerinde düşen gerilim küçülür. Op-amp 2 ve 3 numaralı girişlerindeki gerilimleri kıyaslar. 3 numaralı giriş gerilimi 2’de bulunan gerilimden büyük olduğu anda 6 nolu ayak çıkış akımını transistöre verir.

Transistör iletime geçerek alıcıyı çalıştırır. Ortam aydınlığı azalınca LDR’nin direnci artar ve bu elemanın üzerinde düşen gerilim büyür. Op-ampın 2 numaralı ayağına gelen gerilim 3 numaralı ayaktaki gerilimden büyük olduğu anda çıkış akımı sıfır olur ve transistör kesime gider. Devrede LDR ile direnç yer değiştirirse alıcı karanlıkta çalışır.

Not: devrede C-D arasına kondansatör A-B arasına direnç bağlanırsa turn-on tipi (gecikmeli çalışan) zaman rölesi devresi elde edilir.

op amplı ışık devresi, ısı devresi, op amp ldr, op amp ntc

Op-amplı yüksek giriş voltajlı enstrümantasyon yükselteci

Verilen yüksek giriş voltajlı enstrümantasyon yükselteci devresinin çıkış ucundan alınan gerilimin denklemi, Vçkş = Vgrş1-Vgrş2 şeklinde yazılabilir.

Örnek: Şekil 50’de verilen devrede Vgrş1 = 12 mV, Vgrş2 = 3 mV olarak uygulanmıştır. Buna göre çıkış geriliminin değerini bulunuz.

Çözüm: Vçkş = Vgrş1-Vgrş2 = 12-3 = 9 mV

op amp yüksek giriş, voltajlı enstrümantasyon, enstrümantasyon yükselteci, enstrümantasyon op amp, enstrümantasyon devresi

https://320volt.com/op-ampli-devreler-2/
https://320volt.com/op-ampli-devreler-3/