Ferrit Nüveler Hakkında Bilgiler Hesaplamalar

| Aralık 16, 2019 Tarihinde güncellendi
Ferrit Nüveler Hakkında Bilgiler Hesaplamalar

Ferrit Nüveler: Bazı elementlerin mıktatıs özellikleri çok eskiden beri bilinmesine rağmen bobinlerle ilgili ilk deneyleri Faraday yapmıştır:

PCBway Türkiye PCB Manufacturer PCB Assembly

Faraday demir bir halkanın çevresine iki yalıtkan tel sardı. Sargılardan birinin uçlarını güçlü bir bataryaya, ötekinin uçlarını da elektrik akımının algılanmasında kullanılan galvanometreye bağladı. Faraday ne zaman bataryayı devreye alsa ya da devreden çıkarsa galvanometrenin göstergesinin hafifçe oynadığını, yani ikinci sargıdan anlık bir akım indüklediğini söyledi.

Ayrıca, ikinci sargıdaki akım ancak birinci sargıdaki akımın değişmesi durumunda indüklediğini ortaya koydu. Faraday’ın belirlediği bu olgu bütün trafoların dayandığı ana ilkedir.

Elektromanyetik indükleme olarak adlandırılan bu olgu şöyle açıklanabilir:

Batarya devreye alındığı zaman, birinci sargının çevresinde bir manyetik alan ikinci sargıyı da etkiler. Eğer değişim halindeki bu manyetik alanın yakında bir tel varsa, bu değişim telden bir elektrik akımının akmasına neden olur.

İşte bu nedenle, birinci sargıda bir elektrik akımı oluşur. Tıpkı bunun gibi, trafonun bir bobini bir alternatif akım kaynağına bağlandığı zaman, akımdaki hızlı yön değişimleri sürekli olarak değişen bir manyetik alan ve böylece, ikinci bobinin uçları arasında değişken bir gerilim oluşturur.

Çekirdekler için kullanılan malzeme sınıfı ferritlerdir. Ferrit malzemeler başlıca demir ve diğer manyetik elemanların oksit karışımlarıdır.Ferritlerin sadece histerisiz kaybı vardır. Yüksek elektrik direncinden ötürü belirgin bir girdap akım kaybı yoktur. Ferrit, güç kaynağı dönüştürücüler için yüksek frekanslarda (20kHz- 3MHz) mükemmel bir malzemedir. Ferritlerin düşük girdap akım kaybından ötürü yüksek frekanslarda çalışan çekirdekler için tercih edilen malzemelerdir.

Ferrit, düşük güçler için doyum modunda (Saturasyon Modunda) kullanılabilir. Güçlü çekirdekler daha yumuşak geçişler, yüksek Bmax, daha iyi ısı kararlılığı sunar ve bazı kesimde çalışan devre uygulamalarında en iyi tercih olabilirler.

Düşük çekirdek kayıpları ve fiyatları yüzünden frekans sıklığı 20kHz-3MHz arasında olan dönüştürücülerde kullanılan trafolar için en ideal çekirdek malzemesi ferritdir. Ferritler oldukça büyük elektrik direncine sahiptir ama buna ilaveten düşük doyma akı yoğunlukları vardır. Ferrit malzemelerin pekçoğu SMPS uygulamalarında kullanılır.

Ferrit nüve yüksek değerli bobinin üretilmesini sağlar. Bu nüvelerin bir başka yararı ise, az bir iletkenle istenilen değerde bobin yapılabilmesini sağlamasıdır. Ferrit nüve, bobinin değerini havalıya göre 4 katına kadar arttırabilir.

Lenz kanununa göre bir iletkende indüklenen elektromotor kuvvet (EMK) saniyede kesilen kuvvet çizgisi sayısı ile orantılıdır. Kesme hızı ne kadar fazla ise indüklenen EMK’da o kadar büyük olur.

Transformatörün primerine alternatif bir gerilim uygulandığında bu akım şekil 1’de
görüldüğü gibi değişen bir manyetik alan oluşturur.

Şekil 1: Manyetik akının değişim eğrisi
manyetik-akinin-degisim-egrisi

Değişken manyetik alanın 1 Hz’lik (bir periyotluk) süre içindeki değişimi, uygulanan alternatif gerilimin değişimine benzer. Bir Hz’lik sürenin ¼’ ünde manyetik alan en büyük değerini alır. Buna göre T/4 zamanda manyetik akı Фmax değerini alır. T/4 süre içinde bir iletkende indüklenen EMK’ nın volt olarak ortalama değeri ise;

ferrit-nuve-trafo-hesaplamalar-formuller

Kırmızı çerçeve içine alınan formülleri primer ve sekonder voltajlarını hesaplamakta (yada kaç spir sarılması gerektiğini bulmakta kullanabilirsiniz) *Alıntı yapılan bu bölümde “transformatör “ diye geçmektedir ancak tüm bu formüller ferrit nüveler içinde geçerlidir (En azından ben öyle biliyorum 🙂 )

Artık bundan sonrası SMPS devresinin anahtarlama frekansına ve Bmax değerine göre uygun nüveyi seçmek gerekiyor .Bunun içinde nüve üreticisi firmaların katologlarındaki bilgilerden yararlanmak gerekiyor.

Aşağıda nüve üreticisi bir firmanın ürünlerinin frekansa göre power factor denen performans faktöründeki değişimi göstermektedir.Bu grafiklere göre örneğin 7Khz civarında anahtarlama için B olarak gösterilen 3F3 kodlu nüveyi seçmek doğru bir seçimdir.Çünkü bu ferrit malzeme bu frekans civarında en yüksek verime ulaşmaktadır Tepe değeri 7 Khz civarıdır (mavi çizgi ).

120 khz gibi bir anahtarlama için iseE ile gösterilen 3F4 en uygun seçimdir(Kırmızı çizgi ile gösterilen )

Şekil:2 Değişik ferrit malzemelerin frekansa göre performansları
ferrit-nuve-frekans-performanslari

Nüve seçiminde dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise sarım sayımızı uygun değerde tutup Gauss değerini fazla yükseltmemiz lazım.Ama bu Gauss değerininde Frekans ile oldukça yakın ilişkileri var bu ilişkiyi bozmamak için grafiklere bakmamız gerekecek Frekans arttıkça gauss değerinide düşürmeliyiz .Bunu nerden anlıyoruz dersek , Power Loss (mw/cm3 ) diye bir değişkene bakmamız gerekiyor.

Bu değişken nüve materyaline bağlıdır , pratik de bu değeri olabildiğince 100mW altında tutmaya gayret etmeliyizki nüve üzerindeki güç kayıpları azalsın güç kaynağımızın verimide artsın.Eğer bu değer yüksek tutulursa verimi %50 seviyelerinde görmek hiçde süpriz olmaz.(Tipik bir G.Kaynağında %80)

Aşağıdaki grafikte bir nüve malzemesinin değişik frekans ve sıcaklaıklarda güç kaybı grafiği görülmektedir.

Şekil:3 DMR 40 ın güç kaybı grafiği
dmr-guc-kaybi-grafigi

Gauss Değeri Bilinmeyen Bir Nüveyi İstenilen Endüktansta Sarmak

Eğer elinizde bir ferrit nüve varsa ve endüktansını ölçtüğünüzde sizin devrenizde kullanabileceğiniz bir değerde değilse doğal olarak bu endüktans değerine ulaşmak için kaç spir sarmalıyım diye sorarsınız.Bu bölüm bu soruya cevap vermektedir.

Burada Al değerinden bahsedilmekte bu değer yardımıyla arzu edilen endüktansa nasıl ulaşıldığı anlatılmaktadır.

Ferrit nüveye örneğin 20 spir tel sarın ve endüktansını ölçün örneğin 22,4µH okudunuz.

(100/20)=5 bunun karesini alın yani 25 okuduğunuz 22,4µH değeri 25 i çarpın,yani:560
İşte bu değer o nüvenin Al değeridir.Biz 100 µH lik endüktansa ulaşmak istiyorduk
(Endüktans değeri/Al ) değerinin karekökünü alıp 100 ile çarparsanız sipir sayısını bulursunuz Yani:

100/560=0,1785
√,01785=0,4226

0,4246×100=42,46 yani 43 sipir sarılması gerekmektedir.(*Bu yazının kaynağında 100 mikrohenri için 45 sipir diye de not düşülmüştür.Yani bu formüller yaklaşık hesap etmektedir)

*Aşağıdaki formüllerdede Mili henri ve mikro henri için 100 ve 1000 değerleri kullanıldığına dikkat ediniz

Özetle bu konuya ait formüller aşağıdadır

milihenri-mikrohenri-formul

(Daha önce E.T.E beyin de tarif ettiği yöntem biraz daha detaylı olarak şu telus.net sitesinde anlatılmaktadır.  Ben bu bölümü tercüme ederek izah ettim)

Ferrit nüveler ve hesaplamaları hakkında yazdığım bu yazı umarım pekçok arkadaşımızın işine yarar.Gözümden kaçmış hatalar eksikler varsa lütfen bildiriniz .

Saygılarımla
Flatron

Kaynaklar:

“Ferrit Çekirdekli Trafo Tasarımı ve Uygulamaları” N.Esra Çapanoğlu SAVAŞ (Gazi Üniversitesi) Yüksek lisans tezi

“Bir Fazlı Transformatör Sarımı “ MEGEP yayınları.

“Ferrit Nüveler Hakkında” Emrah Mercan

http://www3.telus.net/chemelec/Projects/Inductor/Inductor.htm

Yayım tarihi: 2009/01/17 Etiketler: , , , , ,



11 Yorum “Ferrit Nüveler Hakkında Bilgiler Hesaplamalar

  1. tahataha

    Teşekkürler hocam anlaması zor ama rahat anlatımlar kolaylaştırıyor öğrenecek çok şey var

    CEVAPLA
  2. KadirKadir

    Arkadaşlar fizik projem için mıknatıs lazım nereden bulunabilir istanbul için…

    CEVAPLA
  3. sercomsercom

    Arkadaşım anlatımın için teşekkürler kitaplardan öğrenmekte bayağı zorlanıyordum fakat elimde bir ferit nuvem var Ec serisi sarımı yapıyorum trafoyu denemeye alıyorum istenilen değeri vermiyor hesaplamaya yardımcı olabilirmisin acaba

    nüvenin fotosu

    ferit-nuve

    Bilgi istersen datasheet ec35.pdf

    12 voltu 220volta Yukseltmeye çalışıyorum Yardımcı Olursan sevinirim

    CEVAPLA
  4. FlatronFlatron

    Eğer uğraştığınız devre:

    http://translate.google.com/translate?u=http%3A%2F%2Fwww.elektronika.lt%2Fschematic%2Ftheme%2F77%2F9533%2F&hl=en&ie=UTF-8&sl=auto&tl=en

    bu ise zaten burada trafo hakkında bilgi var yani :

    “The primary winding has two strands of seven cord with a diameter of -1.5 mm and a secondary winding has 130 turns of wire – 0.3 mm.”

    Burada sekonderin 0,3 mm lik telden 130 spir olduğunu anlaşılıyor.Ancak yazının orjinali italyanca olduğundan ve google translate önceki cümleyi tam olarak çeviremediğinden sanırım

    “The primary winding has two strands of seven cord with a diameter of -1.5 mm” cümlesinin anlamı 1,5 mm bakır telden 7 şer spir anlamına gelebilir. (Yada o cümleyi daha iyi anlayan bir arkadaş çevirebilir)

    Kolay gelsin

    CEVAPLA
  5. HakanHakan

    Flatron,
    Sen yazalı çok olmuş emeğine sağlık çok kişi bilgilenmiştir bu yazından.
    şekil 2’de bir yanlışlık görüyorum (yada Öyle anlıyorum) o tabloda ki freq değerlerinde ilk 100 den sonraki ana değer 1000 olmalı ve hemen üstünde açıklamada buna bağlı olarak 3F3 tipindeki nüveyi 7 KHz ile sürmeli sonucuna varılmış bu durumda buda 700KHz olmalı diğil mi ?
    aksi halde 7KHz bir sürüşte tren düdüğü gibi öter diye düşünüyorum.

    CEVAPLA
  6. chlchl

    Bu al değeri tam olarak nedir ? Nüvenin gauss değeri ile nasıl bir alakası var ? tam olarak nasıl kullanıyor hesaplamada ?

    CEVAPLA
  7. RecaiRecai

    Merhaba Playstation 2 konsolları TV’ye bağlamak için 2 çeşit kablo mevcut, Ferit nüveli AV kablo ve Ferit nüvesiz rgb kablo, RGB olanlarda neden ferit nüve kullanılmamış, piyasada hiç ferit nüveli RGB kablo bulunmuyor, oysaki rgb ile bağlayınca görüntü her ne kadar net bile olsa tv’de bariz bir şekilde yukardan aşağı bazen aşağıdan yukarı gezen parazit dalgalar görünüyor. Kendim scart ucunu sökerek nüve geçirmeyi düşünüyorum, çoğu cihazın kablosu nüveden 1 kez geçirilmiş kimi kablolarda 2 kez dolanarak geçirilmiş, daha çok geçirince parazit daha fazlamı azalır.

    AV
    https://postimg.cc/image/8s2rbrm8n/
    RGB
    https://postimg.cc/image/f5ruf0jev/

    CEVAPLA
  8. AhmetAhmet

    Meehaba. Bir soru sormak istiyorum. Mesela invertor devrelerinde kullanilan bir trafo dusunun. Simetrik girisli bir trafo ; sekonder sarimlardan kac tanesini ayni anda indukleyebilir. Ornegin simetrik 12v primer sarimli bir tarfodan 1 den fazla sayida sekonder 220 v veya benzeri duzeyde cikis verecek kac tane sarim kullanilabilir.

    CEVAPLA
  9. AhmetAhmet

    Merhabalar, biz bir proje yapıyoruz kablosuz enerji transferi adı altında , normalde sardığımız bobin sayısı arttıkça bi noktadan sonra doyum noktasına ulaşması lazım ama pratikte böyle olmuyor ve hocamız bizden demir nüve kullanmamızı istiyor , demir nüvenin doyum noktasını nasıl buluruz, yardımcı olursanız sevinirim.

    CEVAPLA

Flatron için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir